آیا دوست دارید که دشمن خود را به یک دوست تبدیل کنید؟ به هر بدی که در حق شما کرد، با خوبی پاسخ گویید . این را قرآن تجویز می کند; آیه 34 سوره فصلت را بخوانید!

نوح (بعد از نومیدی از هدایت آنان) گفت: «پروردگارا! آنها نافرمانی من کردند و از کسانی پیروی نمودند که اموال و فرزندانشان چیزی جز زیانکاری بر آنها نیفزوده است!

در آیات 26-28: دعای نوح (ع) درباره کسانی که دعوت او را اجابت نکردند و دعای ایشان برای خودش و مومنین و مومنات را بیان می کند. همانطور که مشاهده می شود خداوند ذکر عقوبت قوم نوح را بر دعای ایشان مقدم داشته تا مشخص شود که خداوند این عذاب را برای انتقام از قوم نوح و همچنین یاری خود نوح و اجابت دعای ایشان فرستاده است.

اگر قصد راهنمایی و تربیت کسی را دارید، در قدم اول از گفتار نرم و با محبت بهره گیرید; حتی اگر مخاطب شما فرعون سرکش یا سران لجوج کفار جاهلی باشند; (طه/44 و شعرا/215) .

 اگر می خواهید مخاطبان به سوی شما جذب شوند، ابتدا به خودتان بپردازید! روح خشک و سنگین و بی لطافت، هیچ گاه در امر تربیت موفق نمی شود . مهربانی، دلسوزی و رقت قلب را در خود بپرورید تا مردم بی آن که شما متوجه شوید، در اطراف شما جمع گردند; (آل عمران/159) .

در آیات 5 تا 24 گزارش حضرت نوح از عملکرد خویش و عکس العمل قومش در چهارچوب رسالت انذاری می باشد. و به خداوند عرضه داشت:
پروردگارا من به صورت پیوسته و همه جانبه قوم را به سوی مغفرت تو فرا خواندم، ولی جز بر فرار آنها نیفزود و استکبار ورزیدند و از من سرپیچی کردند و از ثروتمندان قدرتمند خاسر تبعیت کردند و بر شرک و ضلالت و گمراهی خویش باقی ماندند؛ خدایا این کافران را از صفحه روزگار محو کن، و مغفرت خود را نصیب من و پدر و مادرم و مومنان کن.
سرانجام عذاب دنیا و آخرت دامن گیر قوم نوح شد زیرا به دعوت منذر این عذاب (حضرت نوح) اعتنا نکردند و بر رد آن اصرار ورزیدند.

جهت هدایتی سوره، هشدار نسبت به رد دعوت رسول منذر در هر زمانی است؛ رسولی از جانب خدا به سوی شما فرستاده شده تا شما را از فرا رسیدن عذابی دردناک بترساند. پیام او خداپرستی و تقواست از او اطاعت کنید و دعوتهای مداوم و همه جانبه او به سوی مغفرت پروردگار را با فرار و استکبار و عصیان پاسخ ندهید و تبعیت از قدرتمندان ثروتند خاسر به پیروی از او ترجیح ندهید، در غیر این صورت گریزی از عذاب موعود نیست و مغفرت شامل حال مومنان است

امانت داری یکی از ارزشمندترین ارزش های قرآنی است . حضرت موسی (ع) را به خاطر امانتداری و قدرتش، در خانه حضرت شعیب پناه دادند; (قصص/26) و حضرت یوسف را به خاطر امانتداری وعلمش، بر خزانه مصر نشاندند; (یوسف/55) و حتی رسول خدا (ص) که از سوی خداوند برگزیده شد، مشهور به امانتداری و به محمد امین معروف بود.

گفتار رفتار آدمی در هر زمان و مکان، در حافظه الهی محفوظ است ; مراقب باشید; (لقمان/16 و کهف/30) .

نسبت به انسان های اطرافتان، احساس مسئولیت کنید و آنها را از کارهای بد بازدارید و به کارهای خوب تشویق کنید . این لازمه استحکام یک پیکر است که بنی آدم اعضای یکدیگرند; (لقمان/17) .

سوره مبارکه نوح یک سیاق است که در درون خود به 3 مطلب تفکیک می شود:
 آیات سوره مبارکه نوح سیر مفهومی واحدی دارد، این سوره مبارکه از ابتدا تا انتها به بیان جریان ارسال حضرت نوح علیه السلام به سوی قوم خود، عکس العمل قوم و عذاب آنها بخاطر این عکس العمل اختصاص یافته است.
هرچند آیات این سوره یک سیر مفهومی را پیگیری کرده است، اما در این سیر مفهومی واحد دسته بندی هایی به مقاطع مختلف وجود دارد:
آیات 1 تا 4: که به صورت اجمالی از مأمور شدن حضرت نوح  به انذار قوم خود و انجام این مأموریت از سوی او خبر داده¬است.
آیات 5 تا 24: که گزارش تفصیلی حضرت نوح از انجام وظیفه رسالت خود و عکس العملهای قوم در برابر آن است.
و آیات 25 تا 28: که به عاقبت قوم نوح در اثر سرپیچی اشاره کرده است.

در رفتارهای اجتماعی دقت کن! مبادا با غرور رویت را از دیگران برگردانی یا مثل متبکران راه بروی ; مبادا تندرو و کندرو شوی ; میانه روی، بهترین روش است ; مراقب باش صدایت را بر سر کسی بلند نکنی و خلاصه در یک کلام، آدم باش ; (لقمان/18و19)

همیشه بزرگ ترها، بهترین حرف را نمی زنند و همیشه حرف گوش کنی و اطاعت از بزرگان، انسان را به سعادت نمی رساند . این پیام تربیتی قرآن است که حتی در اطاعت از بزرگان هم گوش و چشمت را باز کن که فردا فقط و فقط خودت پاسخ گوی اعمالت خواهی بود; نه بزرگ ترهایت; (احزاب/67)