قال رسولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله:
«صِلُوا ارْحامَکُمْ وَ لَوْ بِالسَّلامِ».
تحف العقول، حکمت ۱۶۵؛ بحارالانوار، ج ۷۴، میزان الحکمه، ج ۴
حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «صله أرحام خود کنید حتی اینکه سلام کردن باشد».
در
آیات و روایات تأکید فراوانی درباره صله رَحِم شده است. خداوند میفرماید: «
«وَیَقْطَعُونَ مَآ أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَیُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ
أُوْلئِکَ هُمُ الْخَاسِرُونَ»؛ و کسانی که پیوندهایی را که خدا دستور داده برقرار
سازند، قطع نموده، و در روی زمین فساد میکنند، اینها زیانکارانند».
مصداق صله رحم
چیست؟ رحم کیانند؟ صله چیست؟ بیشتر مردم صله رحم را مستحب میدانند و حال آنکه صله
رحم یکی از واجبات و قطع رحم یکی از گناهان کبیره است.
ظاهر رحم که در
روایات آمده، تمام ارحام را شامل میشود و دلیلی نداریم که فقط طبقه اوّل ارث،
داخل ارحام باشد و طبقات دیگر داخل نباشد، منتها چگونگی صله مختلف است یعنی صلهای
که درباره درجه اوّل مثل پدر، مادر و فرزند است، غیر از آن صلهای است که درباره
وابستگان درجه دوم است.
صله چیست؟ صله یک
معنای عرفی دارد که داشتن نوعی رابطه است که این رابطه مختلف است، گاهی رابطه به
این است که زندگی پدر و مادری را که در مضیقه هستند تأمین کند، (وجوب نفقه مصداق
صله رحم است) و گاهی وجوب نفقه نیست، بلکه خبر داشتن از بیماران آنها و کمک کردن
به گرفتاریها و مشکلات آنها در حد توان، مصداق صله است، و گاهی با یک سلام، صله
رحم صورت میگیرد، به عبارت دیگر طوری باشد که او را بیگانه ندانند.
اما نکته شایان توجه با توجه به اوضاع اقتصادی حال حاضر ما این است که برخی احادیث، به زحمت افتادن برای مهمانی را نکوهش کرده اند اما برخی حدیث ها به زحمت افتادن برای مهمانی را شایسته دانسته اند؟ آیا این حدیثها با هم تنافی و تعارض ندارند؟
روایاتى که موضوع «تکلّف» یعنى به زحمت افتادن براى مهمان در آنها آمده ، به سه دسته تقسیم مى شوند :
۱ . روایاتى که توصیه مى کنند هنگامى که شخصى به مهمانى دعوت شد ، شایسته است پذیرفتن خود را به این مشروط کند که میزبان براى پذیرایى از او ، خود را به زحمت نیندازد .
۲ . روایاتى که دلالت دارند بر این که تکلّف و به زحمت افتادن براى مهمان دعوت شده کارى شایسته و خداپسندانه است ؛ هر چند براى مهمان ناخوانده چنین ضرورتى وجود ندارد و پذیرایى از وى با هر آنچه فراهم است ، کفایت مى کند .
۳ . روایاتى که تکلّف را مورد نکوهش قرار داده اند.
گفتنى است که این روایات ، با هم تعارضى ندارند و جمع مفهومىِ آنها این است که از یک سو ، شایسته است که مهمان هنگام دعوت میزبان ، با او شرط کند که خود را به هیچ وجه به زحمت نیندازد و از سوى دیگر ، متقابلاً شایسته است که میزبان ، در حدّ توان ، براى گرامى داشتِ مهمانى که او را دعوت کرده ، تلاش کند ، البته نه به اندازه اى که سختىِ آن چنانى اى به خود یا خانواده خویش تحمیل کند که با حکمت مهمانى و نزدیک شدن دل ها منافات داشته باشد!
یلدایی مملو از معرفت نسبت به اهل بیت و توأم با شادی داشته باشید.
امام علی علیه السلام
أمَرَنا رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله أن نَلقى أهلَ المَعاصی بِوُجوهٍ مُکفَهِرَّةٍ .
رسول خدا صلى الله علیه و آله به ما دستور داد که با افراد گنهکار، با چهره اى درهم کشیده رو به رو شویم.
الکافی : ٥/٥٩/١٠