تلاوت صفحه204 :


قطره ای از دریای بی کران کلام الهی:
آیه شماره 62  از سوره مبارکه مومنون
وَ لَا نُکَلِّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا وَ لَدَیْنَا کِتَابٌ یَنطِقُ بِالْحَقّ‏ِ وَ هُمْ لَا یُظْلَمُونَ
و ما هیچ کس را جز به اندازه تواناییش تکلیف نمی‏ کنیم; و نزد ما کتابی است که (تمام اعمال بندگان را ثبت کرده و) بحق سخن می‏ گوید; و به آنان هیچ ستمی نمی‏ شود.
نکات تفسیری:
1- تکلیف همه‏ ى انسان ها یکسان نیست. هر کس به مقدار توانِ جسمی، فکرى و مالیش مکلّف است و خداوند تکلیف غنى را از فقیر نمى‏ خواهد. (لا نکلّف نفساً الاّ وسعها)
2- در جهان بینى الهی، هیچ کس گرفتار عقده و احساس حقارت نمى‏شود، چون بیش از توانش تکلیفى ندارد. (الاّ وسعها) (آرى هر کس توانى دارد ووظیفه‏ ای، پس باید آرامش داشته باشیم)
3- نظام آفرینش، حساب و کتاب دارد. (و لَدَینا کتاب)
4- برخى از شرایط مدیریّت در این آیه ذکر شده است، از جمله:
الف: آشنایى به توانایى افراد و واگذارى کار به مقدار توان آنان.(وسعها)
ب: نظارت دقیق بر کار و وظایف آنان. (کتاب ینطق بالحقّ)
ج: عدالت در تنبیه یا تشویق آنان. (و هم لا یظلمون)

تلاوت صفحه203 :

قطره ای از دریای بی کران کلام الهی:
آیه شماره 61  از سوره مبارکه مومنون
أُوْلَئکَ یُسَارِعُونَ فىِ الخَیرْاتِ وَ هُمْ لَهَا سَابِقُونَ
(آری) چنین کسانی در خیرات سرعت می‏ کنند و از دیگران پیشی می‏ گیرند (و مشمول عنایات ما هستند).
نکات تفسیری:
1-ترس از خداوند و قیامت، سبب شتاب در کارهاى خیر است. (من خشیه ربّهم مشفقون... اولئک...)
2-نشانه‏ ى ایمان واقعی، سرعت دائمى در کارهاى خیر است. «(یسارعون» فعل مضارع، رمز استمرار است)
3-سرعت و سبقت در کار خیر، یک ارزش است. (یُسارعون فى الخیرات)

تلاوت صفحه202 :

قطره ای از دریای بی کران کلام الهی:
آیه شماره 60  از سوره مبارکه مومنون
وَ الَّذِینَ یُؤْتُونَ مَا ءَاتَواْ وَّ قُلُوبُهُمْ وَجِلَةٌ أَنَّهُمْ إِلىَ‏ رَبِّهِمْ رَاجِعُونَ
و آنها که نهایت کوشش را در انجام طاعات به خرج می‏ دهند و با این حال، دلهایشان هراسناک است از اینکه سرانجام بسوی پروردگارشان بازمی‏ گردند،
نکات تفسیری:
1-به انفاق خود مغرور نشویم. (یؤتون... و قلوبهم وجله)
2-ترس مؤمن از خداوند به خاطر حضور او در محضر پروردگار در روز قیامت است. (وَجله اَنّهم الى ربّهم راجعون)

تلاوت صفحه201:

قطره ای از دریای بی کران کلام الهی:
آیه شماره 57  از سوره مبارکه مومنون
إِنَّ الَّذِینَ هُم مِّنْ خَشْیَةِ رَبِّهِم مُّشْفِقُونَ
مسلما مومنان که از خوف پروردگارشان بیمناکند،
نکات تفسیری:
ترس از روى آگاهى و توجّه به عظمت خداوند، مایه‏ ى رشد است. (من خَشیه ربّهم مشفقون)

امام صادق (علیه السلام) در روز 17 ربیع الاول سال 83 هجری قمری در مدینه متولد گردید. پدر گرامی آن حضرت، امام محمد باقر (علیه السلام) و مادر ارجمندش ام فروه، دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر می باشد. نام شریفش جعفر و لقب معروفش صادق و کنیه اش ابوعبدالله می باشد. شهادت آن حضرت در 25 شوال سال 148 هجری قمری، در 65 سالگی، به دستور منصور دوانیقی، خلیفه ستمگر عباسی، به وسیله سمی که به آن بزرگوار خوراندند، در شهر مدینه اتفاق افتاد، و محل دفنش در قبرستان بقیع است.
امام جعفر صادق (علیه السلام) تلاش و کوشش خود را با مساعی علمی آغاز و حوزه فکری و ثمربخش خویش را که بزرگان فقها و متفکران از آن بیرون آمدند، در صفوف امت، افتتاح کرد و با تربیت شاگردانی دانشمند، ذخیره علمی بزرگی برای امت برجای گذاشت. بعضی از شاگردان نامی آن بزرگوار عبارتند از: هشام بن حکم و مؤمن طاق و محمد بن مسلم و زرارة بن اعین و ... که هر یک چهره های درخشانی از تربیت شدگان مکتب آن حضرتند. حرکت علمی او به قدری گسترش یافت که سراسر مناطق اسلامی را دربر گرفت و مردم از علم او سخن ها می گفتند و شهرتش در همه شهرها و دیارها پیچیده بود.
جاحظ در مورد امام صادق (علیه السلام) می گوید:«امام صادق چشمه های دانش و حکمت را در روی زمین شکافت و برای مردم درهایی از دانش گشود که پیش از او معهود نبود و جهان از دانش وی سرشار گردید.»هدف امام صادق (علیه السلام) از گسترش برنامه فرهنگی، چاره جهل امت و تقویت عقیده به مکتب اسلام و نیز ایستادگی در برابر امواج کفرآمیز و شبهه های گمراه کننده و حل مشکلات ناشی از انحراف حکومت بود.
تلاش آن حضرت از طرفی مقابله با امواج ناشناخته و فاسد اوضاع سیاسی عهد امویان و عباسیان بود که انحرافات عقیدتی آن، بیشتر معلول ترجمه کتاب های یونانی و فارسی و هندی و پدید آمدن گروه های خطرناک از جمله غلات و زندیقان و جاعلان حدیث و اهل رأی و متصوفه بود که زمینه های مساعد رشد انحراف را به وجود آورده بودند. امام (علیه السلام) در برابر تمامی آنها ایستادگی کرد و با همه مناظره و مباحثه کرد و خطر افکارشان را برای ملت اسلام افشا نمود و از طرف دیگر، با تلاش های خستگی ناپذیر، مفاهیم عقیدتی و احکام شریعت را منتشر ساخت و آگاهی علمی را پراکند و توده های عظیم دانشمندان را به منظور آموزش مسلمانان مجهز ساخت.
امام صادق (علیه السلام) مسجد پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را در مدینه محل تدریس خویش قرار داد و مردم، دسته دسته از دور و نزدیک به آنجا می شتافتند و سؤالات گوناگون خود را مطرح و جواب لازم را دریافت می نمودند.
امام صادق(علیه السلام) به پیروان خود فرمان داد که به حاکم منحرف پناه نبرند و از داد و ستد و همکاری با او خود داری کنند و به اصحاب و دوستان خود سفارش می کرد که در هر کار، مخفیانه عمل کنند و تقیه را رعایت نمایند و در هر عملی که انجام می دهند توجه کامل داشته باشند که دشمنان و مخالفان شان متوجه آن نشوند. با این حال، آن حضرت از در دست گرفتن حکومت، خودداری می فرمود و این کار را به وقتی موکول کرد که نقش دگرگون سازی امت را ایفا کند و در مجرای افکار امت تأثیر گذارد و انحراف های گوناگونی را که واقعیات سیاسی و اجتماعی روز به وجود آورده بود تصحیح نماید، آنگاه در داخل امت عهده دار تجدید بنا شود و امت را آماده سازد تا در سطحی درآیند که بتوانند حکومتی را که خود می خواهند، تشکیل دهند.
ایشان خطاب به مسلمانان می فرمودند:
«حق علی کل مسلم یعرفنا ان یعرض عمله فی کل یوم و لیله علی نفسه فیکون محاسب نفسه، فان رای حسنه استزاد منها، و ان رای سیئه استغفر منها لئلایخزی یوم القیمه» بر هر مسلمانی که ما را بشناسد، سزاوار است که در هر شبانه روز، عملش را بر خود عرضه دارد و خود حسابگر خویش باشد، اگر حسنه دید بر آن بیفزاید، و اگر گناه دید از آن آمرزش خواهد تا اینکه روز قیامت رسوا نشود.

تلاوت صفحه200 :

قطره ای از دریای بی کران کلام الهی:
آیه شماره 58  از سوره مبارکه مومنون
وَ الَّذِینَ هُم بِایَاتِ رَبِّهِمْ یُؤْمِنُونَ
و آنان(مومنان) که به آیات پروردگارشان ایمان می‏ آورند،
نکات تفسیری:
1- ایمان آوردن به هر قانونى که خداوند مى ‏فرستد و دور شدن از انواع شرک ها، وظیفه‏ ى دائمى ماست. (کلمه‏ى «یؤمنون» و «لایشرکون» فعل مضارع و نشانه‏ ى دوام و استمرار است)

تلاوت صفحه 199:

 
قطره ای از دریای بی کران کلام الهی:
آیه شماره 68  از سوره مبارکه مومنون
أَ فَلَمْ یَدَّبَّرُواْ الْقَوْلَ أَمْ جَاءَهُم مَّا لَمْ یَأْتِ ءَابَاءَهُمُ الْأَوَّلِینَ
آیا آنها (کافران)در این گفتار نیندیشیدند، یا اینکه چیزی برای آنان آمده که برای نیاکانشان نیامده است؟!
نکات تفسیری :
1-نخستین عامل بدبختى مردم، تعطیل کردن اندیشه و تفکّر است. (أفلم یدّبّرواالقول)
2- قرآن، کتاب تدبّر و اندیشه است. (نه فقط تلاوت وتجوید و...، و هرکس درآن تدبّر کند، حقّانیّت آن را مى ‏فهمد) (أفلم یدّبّروا القول)
3- خداوند در تمام دوران ها نداى خود را به مردم رسانده و اساس ادیان آسمانى یکى است. (ام جائهم ما لم یأت)
4-گرچه انسان در برابر سخن تازه عکس العمل نشان مى‏ دهد، ولى نزول وحى تازگى ندارد. (ام جائهم ما لم یأت آبائهم الاوّلین)

تلاوت صفحه 198:

 
قطره ای از دریای بی کران کلام الهی:
آیه شماره 49  ازسوره مبارکه فرقان
لِّنُحْیىَ بِهِ بَلْدَةً مَّیْتًا وَ نُسْقِیَهُمِ مَّاخَلَقْنَا أَنْعَمًا وَ أَنَاسىِ‏َّ کَثِیرًا
تا بوسیله آن (باد)، سرزمین مرده‏ ای را زنده کنیم; و آن را به مخلوقاتی که آفریده‏ ایم - چهار پایان و انسانهای بسیار- می‏ نوشانیم.
نکات تفسیری:
1 - زندگى بشر مرهون نباتات و حیوانات است. (زنده شدن زمین و سیرابى چارپایان، قبل از سیراب شدن انسان آمده است)
2- کارهاى خدا از طریق اسباب طبیعى صورت مى‏ گیرد. «ارسل‏ الریاح - انزلنا – لنحیى»

هر چند حضرت حجت (عج) از ما غایب و ما از فیض حضور حضرت محرومیم ؛ ولی اعمال مطابق یا مخالف دفتر و راه و رسم حضرت را می دانیم؛ و اینکه آیا آن بزرگوار را با اعمال و رفتار خود خشنود کنیم و سلامی – هر چند ضعیف - خدمتش می فرستیم؛ و یا حضرت را با اعمال ناپسند، ناراضی و ناراحت می کنیم! (درمحضربهجت :364/1),

تلاوت صفحه 197:

 
قطره ای از دریای بی کران کلام الهی:
آیه شماره 48  ازسوره مبارکه فرقان
وَ هُوَ الَّذِى أَرْسَلَ الرِّیَاحَ بُشْرَا بَینْ‏َ یَدَىْ رَحْمَتِهِ وَ أَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً طَهُورًا
او کسی است که بادها را بشارتگرانی پیش از رحمتش فرستاد، و از آسمان آبی پاک‏ کننده نازل کردیم...
نکات تفسیری:
1- حرکت بادها، به اراده‏ ى خداوند است. «هو الّذى ارسل الریاح»
2- بادها انواع مختلفى دارند و گاهى با باران ملازمند. «ارسل الریاح... انزلنا...»
3- نزول باران از ابر با اراده‏ ى خداوند است. «انزلنا»