حجاب و عفاف

حضرت زهرا(س) الگوى یک بانوى اسلامى است. او حتی خود را بر نامحرم نابینا می پوشاند.

على (ع) می فرماید: نزد پیامبر بودیم و او در منبر بود ٬پرسید: به من خبر دهید و بگوئید چه چیز براى زن از همه چیز بهتر است؟ هر کس سخنى گفت و به نتیجه اى منجر نشد. مردم درمانده و متفرق شدند. من به نزد فاطمه آمدم و سؤال پیامبر را تکرار کردم. فاطمه فرمود: بهترین چیز براى زن این است که او مردى را نبینند و مردى هم او را نبیند.

حضرت فاطمه(س) حتی الامکان از ظاهر شدن در انظار عمومی اجتناب می کرد اما این بدان معنی نبود که در مواقع حساس و لازم از انجام وظیفه خود شانه خالی کند.

ابن ابی الحدید از واقدی نقل می کند که پس از جنگ احد فاطمه (س) با گروهی از زنان مدینه از خانه خارج شد و چون چهره مجروح پدرش را دید او را در آغوش گرفت و خون از صورت مبارکش پاک کرد؛ سپس آبی فراهم نمود و خونهای چهره رسول خدا را شست و شمشیر او را پاک کرد.

همچنین می نویسد :زنانی که از مدینه آمده بودند چهارده نفر بودند که زهرا(س) یکی از آنان بود و آب و نان با خود به جبهه برده و در کنار رزمندگان از مجروحین پرستاری می کردند.

همچنین علی (ع) نقل می کند:ما بهمراه پیامبر (ص) در جریان حفر خندق بودیم که فاطمه (س) با تکه نانی نزد پیامبر (ص) آمد و آن را به خدمت او برد . پیامبر (ص) فرمود : این چیست فاطمه عرض کرد: از نانی است که برای دو فرزندم پختم ، این تکه آن را برای شما آوردم. پیامبر (ص) فرمود: دخترم ! این اولین غذایی است که بعد از سه روز وارد دهان پدرت می شود.

از مهمترین و بارزترین قله های زندگی بانوی بزرگ اسلام حضرت فاطمه زهرا(س) دفاع ایشان از حریم ولایت امیرمومنان علی (ع) و خطبه فدکیه آن حضرت است. که سرانجام آن حضرت در راه دفاع از ولایت مجروح شده، نوزادش محسن(ع) را سقط کرده و به شهادت رسید.

تلاوت صفحه 434 :

آیه شماره 6  از سوره مبارکه یونس
 إِنَّ فِی اخْتِلاَفِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ وَمَا خَلَقَ اللّهُ فِی السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ لآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَّقُونَ
به راستى در آمد و رفت‏ شب و روز و آنچه خدا در آسمانها و زمین آفریده براى مردمى که پروا دارند دلایلى [آشکار] است
نکات تفسیری :

1- تمام هستى در حال تغییر و تغیّر است. «ان فى الختلاف اللیل و...»
2- از کنار پدیده ‏ها، به سادگى نگذریم.«ماخلق اللّه....لایات»
3- گناه و آلودگى، در شناخت، تشخیص وتحلیل انسان اثر منفى دارد.«لایات لقومٍ یتّقون» (تقوا، وسیله‏ ى بینش صحیح در هستى است)

تعلیم مسائل دینی

حضرت فاطمه زهرا(س) در آموختن مسائل دین به دیگران از اشتیاق زایدالوصفی بهره مند بود. روزی زنی نزد او آمد وگفت: مادری پیر دارم که در مورد نماز خود اشتباهی کرد و مرا فرستاده تا از شما مسئله ای را بپرسم. حضرت زهرا(س) سؤال او را پاسخ فرمود؛ زن برای بار دوم وسوم مسئله ای پرسید و پاسخ شنید. این کار تا ده بار تکرار شد و هر بار آن بانوی بزرگوار ، سؤال وی راپاسخ فرمود. زن از رفت و آمدهای پی در پی شرمگین شد و گفت: دیگر شما را به زحمت نمی اندازم. فاطمه(س) فرمود: باز هم بیا و سوالهایت را بپرس ، تو هر قدر سؤال کنی من ناراحت نمی شوم. زیرا از پدرم رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم شنیدم که فرمود: روز قیامت علمای پیرو ما محشور می شوند و به آنها به اندازه دانش شان خلعت های گرانبها عطا می گردد و اندازه پاداش به نسبت میزان تلاش است که برای ارشاد و هدایت بندگان خدا نموده اند.

ساده زیستی و پرهیز از تجمل

ساده زیستی و پرهیز از تجمل از نکات بارز زندگی حضرت فاطمه زهرا(س) است. مهریه کم، جهیزیه مختصر، اکتفا به غذای اندک و معاش کم، استفاده از حداقل امکانات برای زندگی و... همانگونه که در فوق شرح داده شد از خصوصیات آشکار سیده زنان عالم است.

عبادت

امام حسن مجتبى علیه السلام فرمود: در دنیا کسى عابدتر از مادرم فاطمه(س) نبود؛ آن قدر به عبادت مى ایستاد تا پاهایش ورم مى کرد.

همینطور ابن عمره از پدرش نقل مى کند که گفت: از امام صادق(ع) پرسیدم: چرا فاطمه(س) زهرا نامیده شد؟فرمود: براى آن که وقتى فاطمه زهرا(س) در محراب عبادت مى ایستاد، نورش براى اهل آسمان مى درخشید، همان طورى که نور ستارگان براى اهل زمین مى درخشد.

پیامبر(ص) درباره حضرت فاطمه(س)می فرمود:ایمان به خدا در اعماق دل و باطن روح زهراء چنان نفوذ کرده که برای عبادت خدا خودش را از همه چیز فارغ می سازد. فاطمه دخترم بهترین زن عالم است. پاره تن من و نور چشم من و میوه دل من و روح و روان من است. حوریه ای است به صورت انسان. آنگاه که در محراب عبادت می ایستد نورش برای ملائک آسمان درخشندگی دارد و خداوند به ملائکه خطاب می کند: بنده مرا ببینید! چطور در مقابل من به نماز ایستاده و اعضای بدنش را خوف می لرزد و غرق عبادت است! ای ملائکه گواه باشید که پیروان فاطمه را از عذاب دوزخ در امان قرار دادم.

در حدیث دیگری به سلمان می فرماید: ای سلمان! خدای تعالی چنان دل و جان و تمام اعضاء و جوارح دخترم فاطمه را به ایمان پر کرده که یک سره برای عبادت و فرمانبرداری حق تعالی خود را از همه چیز فارغ ساخته است.

شادی کــنید ای دوستــان هنــگامه‌ای برپا شده     زهرا ز اوج آسـمان مــحبوبه دلها شــده

انس و ملک شادی‌کنان جشن و شرر برپا کنند        چون غنچه بشکفته رخسار زهرا واشده

 باران رحمت الهی، با قدم‌های نازنین این مولود بر تمام زمین‌ها و زمان‌ها باریدن آغاز کرد و کسی که محبت این حوریه بهشتی را در دل و جان بپروراند، باران رحمت بر او می‌بارد. این چشمه همیشه جوشان، فاطمه است که دست دوستان را می‌گیرد و تنهایشان نمی‌گذارد، به راستی چه نام برازنده‌ای دارد.

دست پدر را در تنهایی‌هایش می‌گیرد و ام‌ابیهای پدر می‌شود. با دیدن فاطمه است که چشم پدر روشن می‌شود و غم از خانه دلش رخت می‌بندد.

 آری! فاطمه است که اگر به سویش دست نیاز از جان و دل برآوری، حتماً دست‌های خالی‌ات را می‌گیرد و از صخره‌ها و سنگلاخ‌ها عبورت می‌دهد؛ ولی با وجود این همه لطف و محبت باز هم آن‌چنان که باید… .

خدایا! به خاطر وجود این ستارگان تابناک که شب‌های تار زندگی را روشن می‌سازند تا مسیر رسیدن به تو را گم نکنیم، سپاسگزارم و در دل زمزمه می‌کنم: «فتبارک الله احسن الخالقین.»

بانو سلام! حال شما؟ روز مادر است                       روز زنی که از همه مردان، سَری سَر است

روز شما که مادر زینب، حسن، حسین                     نه! روز دختری ست که اُمّ پیمبر است

از آسمان صدای قدم هات می رسد                        گوش فلک ز همهمه ی عرشیان کر است

یاس نبی! کبوتر دردانه ی علی!                              هفت آسمانِ دل ز قدومت معطر است

تو ماه آسمان شدی، از تکه های تو                          این یازده ستاره به گردت مدوّر است

مادر بگو که دست مرا رد نمی کنی                          این شعر هم هدیه ی من روز مادر است...

تلاوت صفحه 433 :

آیه شماره 69  از سوره مبارکه عنکبوت
 وَ الَّذِینَ جَاهَدُواْ فِینَا لَنهَدِیَنَهُمْ سُبُلَنَا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِینَ
و آنها که در راه ما (با خلوص نیت) جهاد کنند، قطعا به راه‏های خود، هدایتشان خواهیم کرد; و خداوند با نیکوکاران است.
نکات تفسیری :

1-براى رسیدن به هدایت ویژه‏ ى الهى، تلاش لازم است و باید گام اوّل را خود انسان بردارد. «جاهدوا - لنهدینّهم»، چنانکه در جاى دیگر مى‏ فرماید: «اِن تنصروا اللَّه ینصرکم»(160)
2- در مدیریّت و رهبرى، لازم نیست تمام ابعاد کار از روز اوّل روشن باشد، همین که گامى الهى بر داشته شد، در وسط راه، هدایت‏هاى غیبى مى‏ آید. «جاهدوا – لنهدینّهم»
3- به وعده‏ هاى خداوند اطمینان داشته باشیم. «لنهدینّهم» (حرف لام و نون تأکید، نشانه‏ هاى تأکید است)
4- همراه بودن خداى بزرگ با بنده‏اى ضعیف، یعنى رسیدن انسان به همه چیز. «انّ اللّه لمع المحسنین» چنانکه در دعاى عرفه‏ ى امام حسین‏ علیه السلام مى ‏خوانیم: «ماذا فقد مَن وجدک و ماذا وجد مَن فقدک» هر که تو را یافت، چه کمبودى دارد و هر که تو را از دست داد، چه دارد؟
5- خداوند، هم راه قرب را به ما نشان مى‏ دهد و هم تا رسیدن به مقصد، دست ما را مى‏ گیرد. «لنهدینّهم... مع المحسنین»

تربیت و رفتار با فرزندان

سیره رفتار فاطمه(س) با فرزندان خود نیز سرمشقی مناسب برای تربیت صحیح فرزندان است. ایشان به فرزندان احترام می گذاشتند و آنها را با احترام خطاب می کردند و همیشه سعی در آموزش و تربیت دینی و اخلاقی آنها داشتند.

در حدیث شریف کساء حضرت فاطمه(س) در پاسخ سلام فرزند خود امام حسن(ع) می فرماید: سلام برتو اى نور دیده ام و میوه دلم. و در پاسخ سلام امام حسین(ع) می فرماید: سلام بر تو اى فرزند من و اى نور دیده ام و میوه دلم.

حضرت زهرا (س) فرزندان خود را همیشه برای یادگیری و تعلیم و تزکیه آماده می کرد؛ به عنوان مثال به فرزندش حسن(ع) می فرمود: به مسجد برو ، آنچه را از پیامبر شنیدی فراگیر و نزد من بیا و برای من بازگو کن.

و در عین حال شادی و خوشحالی را در بیت خود تسری می داد و این تا حدی بود که از بازی با کودکان که نقش بسزایی در تربیت آنها دارد اجتناب نمی نمود.

ایشان همیشه رسیدگی به فرزندان را در اولویت قرار می داد. سلمان می گوید: روزی فاطمه زهرا (س) را دیدم که مشغول آسیاب بود. در این هنگام فرزندش حسین گریه می کرد. عرض کردم: برای کمک به شما آسیاب کنم یا بچه را آرام نمایم؟ ایشان فرمود: من به آرام کردن فرزند اولی هستم، شما آسیاب را بچرخانید.

همچنین از نکات بارز حضرت زهرا(س) در تربیت فرزندان سبک عملی تشویق به عبادت برای آنها بود. مسلما وقتی والدین الگوی عملی کودکان برای عبادت پروردگار باشند، در آینده و بزرگسالی آنها نیز به تعصی از والدین این راه را پیش خواهند برد.

در همین زمینه امام حسن (ع) می فرماید: مادرم فاطمه را در شب جمعه در محراب عبادت دیدم که به عبادت و نماز مشغول است، او پیوسته به رکوع و سجود مشغول بود که شب به پایان رسید.

آن حضرت در شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان کودکان خود را به بیداری فرا می خواند. حضرت در روز بچه ها را می خواباند تا استراحت کنند و غذای کمتری به آنان می داد تا بدین گونه زمینه و موقعیت بهتری برای شب زنده داری داشته باشند. ایشان نمی گذاشت احدی از اهل خانه خوابش ببرد و می فرمود : محروم است کسی که از برکات شب قدر محروم بماند.

از نکات دیگر تربیتی ایشان عدالت در توجه به کودکان بود. آمده است روزی امام حسن(ع) نزد پیامبر(ص) آمد و اظهار تشنگی کرد. رسول خدا(ص) برخاست، ظرفی برداشت و از گوسفندی که داخل منزل بود مقداری شیر دوشید و به امام حسن(ع) داد. فاطمه زهرا (س)، به پیامبر(ص) گفت: گویا حسن برای شما عزیزتر از حسین است. پیامبر(ص) فرمود: نه. هردو برایم عزیز و محبوبند ولی چون اول حسن تقاضای آب کرد او را مقدم داشتم.

همچنین روزی حسنین(ع) در حضور پیامبر (ص) کشتی گرفتند. در این میان فاطمه(س) شنید که پدر بزرگوارش، امام حسن را به پیروزی بر امام حسین ترغیب می کند. حضرت زهرا(س) از این نوع رفتار پیامبر(ص) اظهار تعجب کرد. پیامبر فرمود: دوستم جبرئیل ، حسین را تشویق می کند و من حسن را تشویق می نمایم.

قال النبی(ص) : اِنَّها اوّلُ مَنْ یَلْحَقُنی مِنْ اهلِ بَیْتی.

تلاوت صفحه 432 :

آیه شماره 68  از سوره مبارکه عنکبوت
 وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْترَى‏ عَلىَ اللَّهِ کَذِبًا أَوْ کَذَّبَ بِالْحَقّ‏ِ لَمَّا جَاءَهُ أَ لَیْسَ فىِ جَهَنَّمَ مَثْوًى لِّلْکَفِرِینَ
چه کسی ستمکارتر از آن کس است که بر خدا دروغ بسته یا حق را پس از آنکه به سراغش آمده تکذیب نماید؟! آیا جایگاه کافران در دوزخ نیست؟!
نکات تفسیری :

1- وحى را باید بدون کم و زیاد پذیرفت. اضافه کردن هر چیزى به دین، افترا و بدترین ظلم است. «و من اظلم ممّن افترى»
2- بدترین ظلم، ظلم فرهنگى است که به تسلیم شدن انسان در برابر حقّ ضربه وارد مى‏ کند. «ممّن افترى - او کذّب»
3- عذاب الهى بعد از اتمام حجّت است. «کذّب بالحقّ لما جائه ألیس فى جهنّم...»