امام علی (علیه السلام):

آگاه باشید قرآن پند دهنده ای است که نمی فریبد و هدایت کننده ای است که گمراه نمی سازد و سخنگویی است که هرگز دروغ نمی گوید کسی با قرآن همنشین نشد مگر آن که بر او افزود یا از او کاست. در هدایت او افزود و از کوردلی و گمراهیش کاست.

آگاه باشید کسی با داشتن قرآن، نیازی ندارد و بدون قرآن، بی نیاز نخواهد بود.

نهج البلاغه – خطبه 176

گزیده ای از معارف الهی جزء بیست ویکم:

• انسان سالم در هر زمان و مکان دارای شخصیت واحد و خط فکری واحد است "ما جعل الله لرجل من قلبین فی جوفه" (2 احزاب) امام علی ^(ع) در تفسیر آیه می فرماید: دوستی و دشمنی ما در یک قلب نمی گنجد چرا که خداوند برای یک انسان دو قلب قرار نداده که با یکی دوست بدارد و با دیگری دشمن . بر این مبنا قلب واحد کانون اعتقادی واحد و در اجرا هم دارای برنامه های عملی واحد است که آن هم از ناحیه پیامبری معصوم و نماینده حضرت حق، ارسال شده است. او در مسائل اجتماعی و فردی و خصوصی و هم در مسائل مربوط به حکومت و قضاوت و دعوت از هر انسانی نسبت به خود او «اولی»و اراده و خواست او مقدم بر اراده و خواست انسان است "النبی أولی بالمؤمنین من أنفسهم" (6 احزاب) این اولویت در حقیقت شاخه ای از اولویت الهی است زیرا ما هر چه داریم از خداوند است. لذا پیامبر ^(ص) می فرماید : هیچ یک از شما به حقیقت ایمان نمی رسد مگر زمانی که من نزد او محبوبتر از خودش و مالش و فرزندش و تمام مردم باشم . هیچ یک از شما به حقیقت ایمان نمی رسد مگر اینکه خواست او تابع آنچه من از سوی خدا آورده ام باشد یعنی «قرآن» که در فهم آن باز هم پیامبر اسوه و الگوست " لقد کان لکم فی رسول الله اسوة حسنة" (21 احزاب) «اُسوه» در اصل به معنی آن حالتی است که انسان به هنگام پیروی از دیگری به خود می گیرد و در حقیقت همان تأسی کردن و اقتدا نمودن است . و مخصوص کسانی است که امید به خدا و روز قیامت دارند و بسیار یاد خدا می نمایند. اما این پیامبر اُمّی است (48 عنکبوت) آیات پیوسته بر او تلاوت می شود (51 عنکبوت) آیات کتاب حکیم، هدایت و رحمت و تذکر برای محسنین و مؤمنین است (3 لقمان ، 51 عنکبوت) و قصد انذار دارد "لعلّهم یهتدون" (3سجده) و هدایت به وسیله تبعیت حاصل می شود. لذا ابتدا به پیامبر ^(ص) امر به تبعیت از قرآن است (2 احزاب) و سپس به بندگان (21 احزاب) و این تبعیت و خضوع در برابر فرمان الهی زیبنده انسان است چرا که در کاروان هستی آسمان و زمین هم خاضعند " کلٌّ له قانتون" (26 روم) و توجه به فرمان الهی و آیین پاک خالص خالی از هر گونه شرک را خداوند در سرشت همه انسانها آفریده است. سرشتی جاودانی و تغییر ناپذیر "فطرة الله التی فطر الناس علیها لا تبدیل لخلق الله" (30 روم) و سپس می فرماید :" ذلک الدین القیّم" این است آیین استوار پس فرمان است که " فأقم وجهک للدین القیم" (43 روم) و یا فرموده: " فأقم وجهک للدین حنیفاً" (30 روم ) و «حنیف» یعنی دینی که از تمام کجی ها و انحرافات و خرافات و گمراهی ها به سوی راستی و درستی متمایل شده است.
• علی ^(ع) در خطبه اول نهج البلاغه می فرماید: خداوند رسولان خود را به سوی انسانها فرستاد و انبیای خود را یکی پس از دیگری مأموریت داد تا وفای به پیمان فطرت را از آنها مطالبه کنند و نعمتهای فراموش شده الهی را به آنها یادآور شوند. از طریق تبلیغ بر آنان اتمام حجت نمایند و گنجینه های اندیشه را برای آنها فاش سازند!
• و چنین است که خداوند وجود این فطرت سالم را یاد آوری می نماید: «هنگامی که سوار کشتی شوند خدا را با اخلاص می خوانند اما هنگامی که خدا آنان را به خشکی رساند و نجات داد باز مشرک می شوند (65 عنکبوت) هنگامی که رنج و زیانی به مردم برسد پروردگار خود را می خوانند و توبه کنان به سوی او باز می گردند اما همین که رحمتی از خودش بچشاند، به ناگاه گروهی از آنان نسبت به پروردگار مشرک می شوند.» ( 37- 33روم) و اما آنان که دائم بر این فطرت باقی می مانند هم توصیف می شوند : «به آیات الهی کسانی ایمان می آورند که هر وقت این آیات به آنان یادآوری می شود به سجده می افتند و تسبیح و حمد پروردگارشان را با بیم و امید می خوانند و از آنچه به آنان روزی داده ایم انفاق می کنند.»(15 – 16 سجده) و در کلام دیگر چنین توصیف می شوند : «حق نزدیکان و مسکینان و در راه ماندگان را ادا کن این برای آنها که " یریدون وجه الله" (38 روم) رضای خدا را می طلبند بهتر است و چنین کسانی رستگارانند⁽¹⁾ و کسی که خود را تسلیم خدا کند در حالیکه نیکوکار باشد به دستگیره محکمی چنگ زده و عاقبت کارها به سوی خداوند است. (22لقمان) و از آنجا که هدف از آفرینش انسان بندگی بر مبنای فطرت پاک است هرگاه مانعی بر سر راه این هدف اساسی قرار گیرد، بر مبنای آموزه قرآن راهی جز هجرت برای بندگان باقی نمی ماند. (56 عنکبوت) به هر حال تلاش و مجاهدت در راه خدا لازم است " والذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا" (69 عنکبوت) و در صورت جهاد خداوند نیکوکاران را به راههای خود هدایت خواهد نمود. آگر جهاد اصغر باشد ، مبارزه با کافران و ... می فرماید:" کان حقّاً علینا نصر المؤمنین "(47 روم) و به این پیروزی مؤمنان را شاد می سازد .(4 عنکبوت) و در جهاد اکبر هم با توصیه های الهی راه هدایت روشن می گردد.
• امر به صبر است و عدم خشم در راه تبلیغ دین (60 روم) و صبر در مصائب (17 لقمان)، میانه روی در راه رفتن و سخن گفتن «صدا»(19 لقمان)، عدم غرور و بی اعتنایی به بندگان خدا ،که خداوند متکبر مغرور را دوست ندارد (18 لقمان) و نیز شکور بودن (31 لقمان) شکر نعم الهی و تشکر نسبت به پدر ومادر (14 لقمان) که هر که را شکر گزاری کند تنها به سود خویش شکر کرده و آن کس که کفران کند به خداوند زیانی نمی رساند. (12 لقمان) و البته شکر گزاران اندکند (9 سجده) هر چند علت این امر به شکر هم بیان می شود
• خداوند هر چه را آفرید نیکو آفرید (7 سجده) از جمله انسان را آفرید در حالی که ضعیف بود سپس بعد از ناتوانی قوّت بخشید و باز بعد از قوّت ضعف و پیری قرار داد. او هر چه بخواهد می آفریند و دانا و تواناست .(54 روم) از آیات او آفرینش آسمانها و زمین و تفاوت زبانها و ر نگهای شماست ...(22 روم)
• و باز از آیات او این که همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید و در میانتان مودّت و رحمت قرار داد. (21روم) و اوج کلام آنجاست که می فرماید: «آیا ندیدید خداوند آنچه را در آسمانها و زمین است مسخّر شما کرده و نعمتهای آشکار و پنهان خود را به طور فراوان بر شما ارزانی داشته است؟!» (20 لقمان) اما با این حال برخی از بندگان مسیر کفران نعم را در پیش گرفته ، سخنان باطل و بیهوده " لحو الحدیث" ⁽²⁾ را می خرند تا مردم را از روی نادانی از راه خدا گمراه سازند و آیات الهی را به استهزاء می گیرند ، (6لقمان) دین را پراکنده ساخته و به دسته ها و گروه ها تقسیم شده و عجیب آنکه هر گروهی به آنچه نزد آنهاست خوشحالند!(32 روم) زندگی دنیا آنان را فریفته (33 لقمان) در صورتیکه ظاهری از حیات دنیا را می دانند و از آخرت «پایان کار» غافلند. (7 روم ) و اینکه " إن الدار الآخرة لهی الحیوان" (64 عنکبوت) زندگی واقعی سرای آخرت است لذا به پیامبر ^(ص) می فرماید: به همسرانت بگو : اگر شما زندگی دنیا و زرق و برق آن را می خواهید، بیایید با هدیه ای شما را بهره مند سازم و شما را به طرز نیکویی رها سازم و اگر شما خدا و پیامبرش و سرای آخرت را می خواهید، خداوند برای نیکو کاران شما پاداش عظیمی آماده ساخته است ( 29 – 28 احزاب) آری افتخار بزرگ همسری رسول خدا^(ص) از آن کسانی است که بتوانند در مقام الگو و اسوه زنان مسلمان باشند و بدانند به دلیل زندگی در خانه وحی و مرکز نبوت و آگاهی بیشتر در زمینه مسائل اسلامی با توجه به زندگی در کنار رسول خدا ^(ص) و اثر گذاری خاص ایشان در این جایگاه در جامعه، در عصیان و اطاعت الهی عذاب و پاداشی مضاعف دارند (30 – 31 احزاب) ⁽³⁾ اما به هر حال شیطان انسان را به کرم خدا مغرور می سازد (33 لقمان) بندگان الهی به مسیر کفر و نفاق می روند و از مرگ و آخرت غافل می شوند. "و ما تدری نفس بأیّ أرض تموت" (34 لقمان) و امر الهی بر اعراض و عدم اطاعت پیامبر از آنان است (30 سجده، 1 احزاب) منافقان وعده های الهی را دروغ می پندارند (12 احزاب) هر چند در مقابل ، مؤمنان یقین به راستی وعده خدا و رسول او دارند (22 احزاب) وعده ای که حق است و تخلف در آن وجود ندارد (6 روم ، 33 لقمان، 55 یونس، 60 روم) و خداوند پس از عالم محشر (25 عنکبوت) انسانها را وارد عالم قیامت می کند که مردم در آن دو دسته اند ، دسته ای با ایمان و عمل صالح خود ورود در بهشت را دارند و شاد و مسرور (15 روم ) هیچ کس نمی داند در "جنّة المأوی" چه پاداشهای مهمی که مایه روشنی چشم هاست برای آنها تهیه شده ⁽⁴⁾ (17-19سجده) اما برای کافران و تکذیب کنندگان آیات و لقاء الهی عذاب است (16 روم) غیر از عذابی که در دنیا به خاطر فساد اعمال انسانها بود که شاید برگردند (41 روم) و عذاب فاسقان از آنها "عذاب الأدنی دون الأکبر" (21 سجده) و انتقام از مجرمان که سنت الهی است (47 روم )!!! عذاب آخرت هم بر مبنای حساب دقیق است . اعمال نیک و بد انسان اگر به اندازه سنگینی دانه خردلی باشد در دل صخره ای یا در گوشه ای از آسمان یا درون زمین خداوند آن را حاضر می نماید چرا که او لطیف و خبیر است (16 لقمان) در آنجا هیچ رابطه خویشاوندی در نجات انسان مؤثر نمی باشد . حتی رابطه پدر و فرزندی (33 لقمان) وعده خداوند حق است و جهنم را از جن و انس پر می کند (13 سجده) در آن کافرانند که در آن روز عذاب الهی آنها را از بالای سر و پایین پایشان فرا می گیرد و به آنها می گویند : « بچشید آنچه را عمل می کردید!»(55 عنکبوت، 14 سجده) ومنافقان هم که توبه نکرده اند در این عذاب قرار می گیرند (24 احزاب) در کنار آنان فاسقان می باشند مخلّد در عذاب ، هر زمان بخواهند از آن خارج شوند آنها را به آن بازگردانده و به آنان هم گفته می شود :«بچشید عذاب آتشی را که انکار می کردید!» (20 سجده) در این روز توبه ظالمان و عذر خواهیشان هم سودی ندارد (57 روم) و مجرمان در نومیدی و غم و اندوه به سر می برند.(12 روم)
  

  ---

1)     زکات برای رضای خدا مایه برکت است (39 روم)

2)     امام صادق(ع) می فرمایند: سخن باطل غناست که بدون شک به طور اجماع از نظر مشهور علمای شیعه حرام است.

3)     اصولاً سلسله مراتب اشخاص و تفاوت انها بر اثر موقعیت اجتماعی و الگو و اسوه بودن ایجاب می کند که پاداش و کیفر الهی به همین نسبت باشد.

4)     البته صادقین به صدقشان پاداش داده می شوند.(24 – 8 احزاب)