تلاوت صفحه 530 :
قطره ای از دریای بیکران کلام الهی :
آیه شماره 18 از سوره مبارکه نحل
إِن تَعُدُّواْ نِعْمَةَ اللّهِ لاَ تُحْصُوهَا إِنَّ اللّهَ لَغَفُورٌ رَّحِیمٌ
و اگر نعمت[هاى] خدا را شماره کنید آن را نمى توانید بشمارید قطعا خدا آمرزنده مهربان است
نکات تفسیری :
1- نسبت به آنچه مى دانید شکر کنید، نسبت به آنچه نمى دانید، خداوند غفور و رحیم است. «انّ اللَّه غفور رحیم»
امام زین العابدین علیه السلام :
السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا شَهْرَ اللَّهِ الْأَکْبَرَ، وَ یَا عِیدَ أَوْلِیَائِهِ ... السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ قَرِینٍ جَلَّ قَدْرُهُ مَوْجُوداً، وَ أَفْجَعَ فَقْدُهُ مَفْقُوداً
درود بر تو اى بزرگترین ماه خدا، و اى عید دوستان خدا ... درود بر تو ای همنشینی که چون پدید آید، احترامش بزرگ است و چون ناپدید شود فقدانش دردناک باشد
صحیفه سجادیه، دعای 45؛ ماه خدا: ج1، ص36
از مجموع آنچه
مربوط به عید فطر و عید قربان است، استفاده میشود، این روز شریف، روز طهارت و
تزکیه و پاکی و پاکیزگی است.در یکی از این دو سورهای که در نماز عید خوانده میشود،
میفرماید: «قد افلح من تزکّی».(۱) یعنی آن کسی که خود را پاکیزه کند و
دامان و روح و دل خود را از آلودگی ها نجات دهد، از فلاح برخوردار است. فلاح، یعنی
موفقیّت در میدان زندگی و رسیدن به هدف آفرینش. در سورهی رکعت دوم میفرماید: «قد
افلح من زکّیها»(۲)؛ عیناً همان مضمون است. یعنی کسی که بتواند جان خود
را تزکیه و پاکسازی کند، به فلاح و رستگاری دست یافته است. در هر دو سوره، صحبت از
تزکیه و طهارت و پاکیزگی است.
علاوه بر اینها،
در این روز، یک واجب مالی وجود دارد که عبارت از ادای زکات فطر است. زکات هم آن
تعبیهی مالیای است که موجب طهارت انسان میشود: «خذ من اموالهم صدقة تطهّرهم و
تزکّیهم بها»(۳). گرفتن این واجب و این صدقهی مالی از مردم، موجب
طهارت روح و پاکسازی آنها از دنائتها و لئامتها و حرص و بخل و بقیهی آلودگیهاست.
روز عید فطر،
روز طهارت و پاکیزگی است. ممکن است این پاکیزگی، به خاطر آن باشد که یک ماه روزه
گرفتهاید، ریاضت کشیدهاید و خود را از آلودگیها پاک کردهاید. ممکن است علاوه بر
این، به خاطر آن باشد که در چنین روزی، با حضور در این میدان عبادت، به عبادت دسته
جمعی روی آوردهاید. بههرحال، مسأله این است که انسانِ مسلمان بعد از ماه رمضان
در روز عید فطر، در عرصهی طهارت و تزکیه است
1.
سوره مبارکه الأعلى آیه ۱۴
قَد أَفلَحَ
مَن تَزَکّىٰ
به یقین کسی
که پاکی جست (و خود را تزکیه کرد)، رستگار شد.
2.
سوره مبارکه الشمس آیه ۹
قَد أَفلَحَ
مَن زَکّاها
که هر کس نفس
خود را پاک و تزکیه کرده، رستگار شده؛
3.
سوره مبارکه التوبة آیه ۱۰۳
خُذ مِن
أَموالِهِم صَدَقَةً تُطَهِّرُهُم وَتُزَکّیهِم بِها وَصَلِّ عَلَیهِم ۖ إِنَّ
صَلاتَکَ سَکَنٌ لَهُم ۗ وَاللَّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ
از اموال آنها
صدقهای (بعنوان زکات) بگیر، تا بوسیله آن، آنها را پاک سازی و پرورش دهی! و (به
هنگام گرفتن زکات
«السلام علیک یا شهرالله الاکبر» بدرود اى بزرگترین ماه خدا، و اى جشن اولیاء خدا.
«السلام علیک یا اکرم مصحوب من الاوقات.» بدرود اى شریفترین و عزیزترین مصاحب، از وقتها و زمانها. و اى بهترین ماه از لحاظ روزها و ساعتها.
«السّلام علیک من شهرٍ قربت فیه آلامال» بدرود اى ماهى که آرزوها در آن به ما نزدیک شد یعنى ما با تلاش خودمان، تلاش مضاعفان به آمال و آرزوهاى حقیقى و انسانى خودمان نزدیک شدیم، و به همین ترتیب با این جملات و کلمات این ماه مبارک را بدرود مىگوید امام سجاد و از لیلةالقدر و از دعا و از قرآن و از مغفرت در این ماه به گرمى و مشتاقانه حرف مىزند و بعد از خداى متعال درخواست مىکند؛ که خدایا آنچه را که در این ماه به ما رسیده این را براى ما نگه دار، و آنچه را که از این ماه ما بهدست نیاوردیم این محرومیت ما را به عنوان یک نقص، به عنوان یک ضعف، مورد ترحم خودت قرار بده و براى ما جبران کن. و بعد هم آرزو مىکند امام سجاد که یکبار دیگر این ماه برگردد.
رهبر معظم انقلاب - 66/3/7
مرا به خلوت و ذکر شبانه راهی نیست چرا که سهمیه ام غیر روسیاهی نیست همیشه غیر تو را کرده ام طلب از تو ببخش! نیت و مقصود من الهی نیست مرا به سوی خودش می کشد چنان نفسم که یک دو گام دگر تا خود تباهی نیست فقط تو مشتری دست خالی ام هستی اگرچه پیش تو دل گاه هست و گاهی نیست اگر مرا نخری ورشکست خواهم شد کمک که وضعیتم ، وضع رو به راهی نیست تو دست یخ زده ام را گرفتی و انگار به نامه ی عملم اصلاً اشتباهی نیست دوباره بر سر سفره نشاندیم امسال اگرچه بنده ی تو عبد دل بخواهی نیست به روضه روزه ی خود باز می کنم زیرا برای روزه که بی روضه جایگاهی نیست سلام ماه خدا بر لب تو خون خدا سلام بر لب زخم تو سید الشهدا |
تلاوت صفحه 529 :
آیه
شماره 59 از سوره مبارکه یونس
قل أَرَأَیْتُم مَّا أَنزَلَ اللّهُ لَکُم مِّن رِّزْقٍ فَجَعَلْتُم مِّنْهُ
حَرَامًا وَحَلاَلًا قُلْ آللّهُ أَذِنَ لَکُمْ أَمْ عَلَى اللّهِ تَفْتَرُونَ
بگو به من خبر دهید آنچه از روزى که خدا براى شما فرود آورده [چرا] بخشى از آن را
حرام و [بخشى را] حلال گردانیده اید بگو آیا خدا به شما اجازه داده یا بر خدا دروغ
مى بندید
نکات تفسیری :
1- در احکام شرع نباید از شارع جلو
افتاد، چنانکه حرام خدا را نمى توان حلال کرد، حلالها را هم نمى توان حرام شمرد.
«فجعلتم منه حراماً وحلالاً»
2- وضع قانونِ بدعت آمیز و آن را به خدا نسبت دادن، جرم است. «جعلتم منه حراماً و
حلالاً ، على اللَّه تفترون»
3- قرآن، عادات و رسوم غلطى را که ریشه در وحى و اذن خدا ندارد، محکوم مى کند.
«على اللّه تفترون»
ماه رمضان را
«مبارک» نامیدهاند؛ علّت مبارک بودن این ماه، این است که راه نجات از آتش و فوز
به جنّت است، که در دعاى روز ماه رمضان [می خوانیم]: وَ هذا شَهرُ العِتقِ مِنَ
النّارِ وَ الفَوزِ بِالجَنَّة. آتش و دوزخ الهى و همچنین بهشت و نعیم الهى در
همین دنیا موجود است. آنچه در نشئهى آخرت تحقّق پیدا می کند، باطن همان چیزى است
که در اینجا است: «وَ اِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحیطَةٌ بِالکفِرین»(۱)؛
جهنّم در همینجا، در همین نشئه، در همین زندگى، کافران و ظالمان و معاندان و
مخالفان را احاطه کرده است؛ بهشت هم همینجور.
اینکه ما از
جهنّم به بهشت برویم، دست خود ما است؛ در همینجا تحقّق پیدا می کند و صورت عینى و
باطنى و واقعى آن در آن نشئه دیده می شود. ما می توانیم این سفر را، این سِیر از
دوزخ بدکردارى، دوزخ بددلى، دوزخ بداندیشى، از این دوزخ که مال این دنیا است را به
بهشت نیککردارى، به بهشت نیکاندیشى و نیکرفتارى و نیکخویى انجام بدهیم؛ اسم
این حرکت «انابه» است، «توبه» است. لذا در دعا وارد شده است: وَ هذا شَهرُ
اِلانابَةِ وَ هذا شَهرُ التَّوبَة»(۲)؛ با انابه، با توبه، عِتق از
نار و فوز به جنّت حاصل خواهد شد.
1. سوره مبارکه التوبة آیه ۴۹
وَمِنهُم مَن
یَقولُ ائذَن لی وَلا تَفتِنّی ۚ أَلا فِی الفِتنَةِ سَقَطوا ۗ وَإِنَّ جَهَنَّمَ
لَمُحیطَةٌ بِالکافِرینَ
بعضی از آنها
میگویند: «به ما اجازه ده (تا در جهاد شرکت نکنیم)، و ما را به گناه نیفکن»! آگاه
باشید آنها (هم اکنون) در گناه سقوط کردهاند؛ و جهنم، کافران را احاطه کرده است!
-
سوره مبارکه العنکبوت آیه ۵۴
یَستَعجِلونَکَ
بِالعَذابِ وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحیطَةٌ بِالکافِرینَ
آنان با عجله
از تو عذاب میطلبند، در حالی که جهنم به کافران احاطه دارد!
2. الکافی، ثقة الاسلام کلینی، ج ۴، ص ۷۵ ح ۷؛ بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج ۹۴، ص ۳۵۹؛ مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، ص ۲۰۲ (اعمال روزهای ماه رمضان؛ دعای اللهم هذا شهر رمضان...)؛
أَنَّ عَلِیَّ
بْنَ الْحُسَیْنِ ع کَانَ یَدْعُو بِهَذَا الدُّعَاءِ فِی کُلِّ یَوْمٍ مِنْ
شَهْرِ رَمَضَانَ اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا شَهْرُ رَمَضَانَ وَ هَذَا شَهْرُ
الصِّیَامِ وَ هَذَا شَهْرُ الْإِنَابَةِ وَ هَذَا شَهْرُ التَّوْبَةِ وَ هَذَا
شَهْرُ الْمَغْفِرَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ هَذَا شَهْرُ الْعِتْقِ مِنَ النَّارِ وَ
الْفَوْزِ بِالْجَنَّةِ اللَّهُمَّ فَسَلِّمْهُ لِی وَ تَسَلَّمْهُ مِنِّی وَ
أَعِنِّی عَلَیْهِ بِأَفْضَلِ عَوْنِکَ وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِطَاعَتِکَ وَ
فَرِّغْنِی فِیهِ لِعِبَادَتِکَ وَ دُعَائِکَ وَ تِلَاوَةِ کِتَابِکَ وَ أَعْظِمْ
لِی فِیهِ الْبَرَکَةَ وَ أَحْسِنْ لِی فِیهِ الْعَاقِبَةَ وَ أَصِحَّ لِی فِیهِ
بَدَنِی وَ أَوْسِعْ فِیهِ رِزْقِی وَ اکْفِنِی فِیهِ مَا أَهَمَّنِی وَ اسْتَجِبْ
لِی فِیهِ دُعَائِی وَ بَلِّغْنِی فِیهِ رَجَائِی اللَّهُمَّ أَذْهِبْ عَنِّی
فِیهِ النُّعَاسَ وَ الْکَسَلَ وَ السَّأْمَةَ وَ الْفَتْرَةَ وَ الْقَسْوَةَ وَ
الْغَفْلَةَ وَ الْغِرَّةَ...
ترجمه:
امام
سجاد(علیهالسلام) این دعا در در تمام روزهای ماه رمضان می خواند: خدایا براستی که
این ماه رمضان است و ماه روزه گرفتن و ماه بازگشت و ماه توبه و ماه آمرزش و رحمت و
ماه آزادی از آتش و ماه رسیدن به بهشت است بارالها آن را خالص به من بده و از من
دریافت کن و مرا در آن با برترین یاریت یاری نما و برای اطاعتت توفیقم ده و و مرا
برای بندگیت و خواستنت و خواندن کتابت فراغتم ده و برکتت را برایم زیاد کن و
تندرستیم را بهبود بخش و بدنم را در آن تندرست دار و رزقم را فراوان گردان و هر
آنچه برایم مهم است کفایت کن و دعایم را اجابت کن و مرا به آرزویم برسان. خدایا
چرت و تنبلی و دلتنگی و سستی و سنگدلی و غفلت و فریب را از من در این ماه از بین
ببر.
تلاوت صفحه 528 :
قطره ای از دریای بیکران کلام الهی :
آیه شماره 178 از سوره مبارکه آل عمران
وَ لا یَحْسَبَنَّ الَّذینَ کَفَرُوا أَنَّما نُمْلی لَهُمْ خَیْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّما نُمْلی لَهُمْ لِیَزْدادُوا إِثْماً وَ لَهُمْ عَذابٌ مُهینٌ
آنها که کافر شدند، (و راه طغیان پیش گرفتند،) تصور نکنند اگر به آنان مهلت مى دهیم، به سودشان است! ما به آنان مهلت مى دهیم فقط براى اینکه بر گناهان خود بیفزایند؛ و براى آنها، عذاب خوارکننده اى (آماده شده) است.
نکات تفسیری :
1- مهلتهاى الهى، نشانه ى محبوبیّت نیست. «لایحسبنّ... خیر لانفسهم»
2 - نعمتها به شرطى سودمند هستند که در راه رشد و خیر قرار گیرند، نه شرّ و گناه. «انما نملى لهم لیزدادوا اثماً»
3 - رفاه و حاکمیّت ستمگران، نشانه ى رضاى خداوند از آنان نیست. چنانکه دلیلى بر سکوت ما در برابر آنان نمى باشد. «نملى لهم... لهم عذاب مهین»
تاثیر گناهان در
انسان چیست؟ یکی از تأثیرات این است که وقتی انسان مبتلا است به گناه، در یک نقطهی
حسّاس و بزنگاه کم میآورد. آیهی قرآن می فرماید که:" اِنَّ
الَّذینَ تَوَلَّوا مِنکُم یَومَ التَقَی الجَمعانِ اِنَّمَا استَزَلَّهُمُ
الشَّیطانُ بِبَعضِ ما کَسَبوا؛(۱) در جنگ اُحد، آنکسانی که نتوانستند
طاقت بیاورند و دلشان در هوای غنیمت آنچنان تپید که فراموش کردند چه مسئولیّت
حسّاسی در اختیار آنها و برعهدهی آنها است و جنگ پیروز را به جنگ مغلوب تبدیل
کردند، اِستَزَلَّهُمُ الشَّیطانُ بِبَعضِ ما کَسَبوا؛ اینها قبلاً خطاهایی انجام
دادند، آن خطاها اینجا خودش را نشان داد. این یک مرحله است؛ یعنی گناه ما موجب می شود
که در یک نقطهی حسّاس، در یک نقطهی بزنگاه، نتوانیم تاب بیاوریم، نتوانیم مقاومت
کنیم. مرحلهی بالاتر از این و بدتر از این، آن است که ما گاهی خطائی می کنیم، آن
خطا موجب می شود که ما دچار نفاق بشویم؛ یعنی دلمان با زبانمان اختلاف پیدا کند.
آیهی شریفه [می گوید]: فَاَعقَبَهُم نِفاقًا فی قُلوبِهِم اِلی یَومِ یَلقَونَهُ
بِمآ اَخلَفُوا اللهَ ما وَعَدوه؛(۲) [اگر] انسان با عهد خدایی در یکجا وفادار نمانَد و تعهّدی را که
پیش خدا کرده عمل نکند، این موجب می شود که «فَاَعقَبَهُم نِفاقًا فی قُلوبِهِم»؛
البتّه این یک سازوکار کاملاً منطقی هم دارد که حالا وقت نیست من شرح بدهم که چطور
می شود یک گناه در یک انسان به نفاق منتهی می شود.
از این
بالاتر، گاهی اوقات گناه ما و خطای ما و کجروی ما موجب می شود که -پناه بر خدا-
به تکذیب ماانزلالله مبتلا بشویم؛ ثُمَّ کانَ عاقِبَةَ الَّذینَ اَسآءُوا
السّوأَیٰ اَن کَذَّبوا بِآیاتِ الله.(۳) راه علاج هم مراقبت است؛
باید مراقبت کنیم؛ باید نظارت کنیم بر خودمان، بر مجموعهمان، انگیزهمان را
افزایش بدهیم، کارمان را متراکمتر کنیم، پُرکاری، پرهیز از لغزشگاهها، خلاصه در
یک جمله تقوا؛ تقوا. تقوا -که در ماه رمضان [بهعنوان] فلسفه و غایت روزه شناخته
شده- به همین معنا است. تقوا یعنی مراقبت از خویش؛ دائم باید مراقب خودمان باشیم.
پس قدر ماه رمضان را بدانیم
1. سوره
مبارکه آل عمران آیه ۱۵۵
إِنَّ
الَّذینَ تَوَلَّوا مِنکُم یَومَ التَقَى الجَمعانِ إِنَّمَا استَزَلَّهُمُ
الشَّیطانُ بِبَعضِ ما کَسَبوا ۖ وَلَقَد عَفَا اللَّهُ عَنهُم ۗ إِنَّ اللَّهَ
غَفورٌ حَلیمٌ
کسانی که در
روز روبرو شدن دو جمعیت با یکدیگر (در جنگ احد)، فرار کردند، شیطان آنها را بر اثر
بعضی از گناهانی که مرتکب شده بودند، به لغزش انداخت؛ و خداوند آنها را بخشید.
خداوند، آمرزنده و بردبار است.
2.
سوره مبارکه التوبة آیه ۷۷
فَأَعقَبَهُم
نِفاقًا فی قُلوبِهِم إِلىٰ یَومِ یَلقَونَهُ بِما أَخلَفُوا اللَّهَ ما وَعَدوهُ
وَبِما کانوا یَکذِبونَ
این عمل،
(روح) نفاق را، تا روزی که خدا را ملاقات کنند، در دلهایشان برقرار ساخت. این
بخاطر آن است که از پیمان الهی تخلّف جستند؛ و بخاطر آن است که دروغ میگفتند.
3. سوره مبارکه الروم آیه ۱۰
ثُمَّ کانَ
عاقِبَةَ الَّذینَ أَساءُوا السّوأىٰ أَن کَذَّبوا بِآیاتِ اللَّهِ وَکانوا بِها
یَستَهزِئونَ
سپس سرانجام
کسانی که اعمال بد مرتکب شدند به جایی رسید که آیات خدا را تکذیب کردند و آن را به
مسخره گرفتند!
حضرت فاطمه سلام الله علیها
فَرَضَ اللّهُ الإِیمانَ تَطهیراً مِنَ الشِّرکِ... وَالزَّکاةَ زِیادَةً فِی الرِّزقِ.
خداوند ایمان را پاک کننده از شرک... و زکات را افزاینده روزى ساخت.
کتاب من لا یحضره الفقیه : ج ٣