1. وَ لِکُلٍ ‏وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّیهَا فَاسْتَبِقُواْ الْخَیرْاتِ أَیْنَ مَا تَکُونُواْ یَأْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَمِیعًا ...
هر کسى را جانبى است که بدان روى می آورد. پس در نیکى کردن بر یکدیگر سبقت گیرید. هر جا که باشید خدا شما را حاضر می آورد، که او بر هر کارى تواناست.

به جاى رقابت و سبقت در امور مادّى، باید در کارهاى خیر از دیگران سبقت گرفت. «اسْتَبِقُوا الْخَیْراتِ»( بقره، 148)

2.فَاذْکُرُونىِ أَذْکُرْکُمْ وَ اشْکُرُواْ لىِ وَ لَا تَکْفُرون
پس مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم، و براى من شکر کنید و کفران نورزید.

خداوند، به انسان شخصیّت می بخشد و مقام انسان را تا جایى بالا می بردکه می فرماید: تو یاد من باش، تا من هم یاد تو باشم. «فَاذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ» (بقره، 152)

3.الَّذِینَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُّصِیبَةٌ قَالُواْ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ

(صابران) کسانى هستند که هر گاه مصیبتى به آنها رسد، مى ‏گویند: ما از آنِ خدا هستیم و به سوى او باز مى ‏گردیم.

ریشه ‏ى صبر، ایمان به خداوند، معاد و امید به دریافت پاداش است. «الصَّابِرِینَ الَّذِینَ» «قالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ»  (بقره، 156)

4.خَالِدِینَ فِیهَا لَا یُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَ لَا هُمْ یُنظَرُونَ

(آنان براى) همیشه در آن (لعنت و دورى از رحمت پروردگار) باقى مى ‏مانند، نه از عذابِ آنان کاسته مى‏ شود و نه مهلت داده مى ‏شوند.

تخفیف کیفر یا تأخیر آن، مربوط به دنیاست. در قیامت نه تخفیف است و نه تأخیر. «لا یُخَفَّفُ» «لا هُمْ یُنْظَرُونَ» (  بقره، 162)

5.إِنَّمَا یَأْمُرُکُم بِالسُّوءِ وَ الْفَحْشَاءِ وَ أَن تَقُولُواْ عَلىَ اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ

همانا (شیطان)، شما را فقط به بدى و زشتى فرمان مى ‏دهد و اینکه بر خداوند چیزهایى بگویید که به آن آگاه نیستید.

شیطان، هم دستور به گناه مى‏ دهد، هم راه توجیه آن را نشان مى ‏دهد. فرمان به سوء و فحشا، همان دستور به گناه و فرمان افترا بستن به خدا، دستور به توجیه گناه است. «یَأْمُرُکُمْ» «وَ أَنْ تَقُولُوا»( بقره، 169)

6. وَ قَاتِلُواْ فىِ سَبِیلِ اللَّهِ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَکُمْ وَ لَا تَعْتَدُواْ إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ

و در راه خدا با کسانى که با شما مى ‏جنگند، بجنگید ولى از حدّ تجاوز نکنید، که خداوند تجاوزکاران را دوست نمى‏ دارد.

 حتّى در جنگ باید عدالت و حقّ رعایت شود. «قاتِلُوا» «لا تَعْتَدُوا» بارها قرآن با جمله‏ى «لا تَعْتَدُوا» سفارش کرده که در انجام هر فرمانى از حدود و مرزها تجاوز نشود. ( بقره، 190)

7.ثُمَّ أَفِیضُواْ مِنْ حَیْثُ أَفَاضَ النَّاسُ وَ اسْتَغْفِرُواْ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ
سپس از همانجا که مردم کوچ مى ‏کنند، کوچ کنید و از خداوند طلب آمرزش نمایید که خداوند آمرزنده‏ى مهربان است.

هرگز مأیوس نشویم، گذشته‏ ها هر چه باشد استغفار چاره‏ساز است. زیرا او غفور و رحیم است. «وَ اسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ» (بقره، 199)

8. وَ مِنْهُم مَّن یَقُولُ رَبَّنَا ءَاتِنَا فىِ الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فىِ الاَخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّار

(اما) بعضى از مردم مى ‏گویند: پروردگارا! در دنیا به ما نیکى عطا کن و در آخرت نیز نیکى مرحمت فرما و ما را از عذاب آتش نگهدار.

دنیا و آخرت با هم منافاتى ندارند، به شرط آنکه انسان به دنبال حسنه و نیکى باشد. «فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً»( بقره، 201)

9 . وَ مِنَ النَّاسِ مَن یَشْرِى نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَ اللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ

و از مردم کسى است که براى کسب خشنودى خدا، جان خود را مى‏فروشد و خداوند نسبت به بندگان مهربان است.

بزرگ‏ترین سود آن است که انسان بهترین متاع را که جان اوست به خالق خود بفروشد، آن هم نه براى بهشت و یا نجات از دوزخ، بلکه فقط براى کسب رضاى او. «ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ»( بقره، 207)

10.مَّن ذَا الَّذِى یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَیُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا کَثِیرَةً وَ اللَّهُ یَقْبِضُ وَ یَبْصُطُ وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُون

کیست که به خداوند وام دهد، وامى نیکو تا خداوند آن را براى او چندین برابر بیافزاید و خداوند (روزى بندگان را) محدود و گسترده مى ‏سازد، و به سوى او بازگردانده مى‏ شوید.

 اگر ما گشایش و تنگ دستى را بدست خدا بدانیم، راحت انفاق مى ‏کنیم. «وَ اللَّهُ یَقْبِضُ وَ یَبْصُطُ»

 کمک به خلق خدا، کمک به خداست. «یُقْرِضُ اللَّهَ» بجاى «یقرض الناس»(بقره، 245)

ترتیل جزء دوم قرآن کریم - استاد پرهیزگار: