عبدالله بن عمر

در همان روزهای اول ورود امام حسین(ع) به مکه، عبدالله بن عمر که برای عمره مستحب آنجا بود، خدمت امام(ع) آمد و چنین گفت: ای اباعبدالله، چون مردم با این مرد بیعت کرده ‏اند و درهم و دینار در دست او قرار دارد، قهرا مردم به او اقبال نشان می‏ دهند و با دشمنی خاندان اموی با شما، می‏ ترسم در صورت مخالفت با او کشته شوی و گروهی از مسلمانان قربانی گردند و از رسول خدا(ص) شنیدم که می‏ فرمود: «حسین کشته خواهد شد و اگر مردم دست از یاری او بردارند، به ذلّت مبتلا می‏ گردند.» اکنون پیشنهاد من به شما آن است که همان‏طور که همه مردم با یزید بیعت کرده‏ اند، تو نیز بیعت کنی و از ریخته شدن خون مسلمانان بترسی.
امام(ع) پس از دادن پاسخ او فرمود: ای ابوعبدالرحمان از خدا بترس و از یاری ما دست برمدار.
اما این سخنان نورانی در او تأثیر نکرد و آخرالامر از جمله کسانی شد که با یزید بیعت کرد. او بیعت خود را با یزید این‏گونه توجیه می‏ کرد: «اگر این کار درستی بوده چه بهتر و گرنه صبر می‏ کنم تا اوضاع بهتر شود».
پس از اینکه مردم مدینه علیه یزید خروج کردند و بیعتش را شکستند، وی فرزندان خود را گرد آورد و گفت: ما طبق بیعت خدا با او (یزید) بیعت کردیم و از پیغمبر شنیدم که فرمود: روز قیامت پرچمی افراشته گردد و گروهی به زیر آن گرد آیند و سپس اعلام شود که اینان جفاکارانند و بزرگترین جفا و خدعه پس از شرک به خدا نقض بیعت است. مبادا یکی از شما بیعت خود را بشکند که میان من و او رابطه قطع خواهد شد.
البته عبدالله بن عمر از زمان حضرت علی(ع) نیز یکی از خواصی بود که در عین اعتقاد به حقانیت علی(ع) و باطل دانستن دشمنانش، سکوت کرد و امام را یاری نکرد.

او در واقع، از قاعدین بود، اما در قضیه عاشورا، با توجه به عملکردش و روی آوری به یزید و پای‏بندی به او و تنها گذاشتن امام، و با علم به حدیث پیغمبر(ص) که هر کسی از یاری و نصرت حسین(ع) دست بردارد ذلیل و خوار است، او را از قاعدین و توقف‏ کنندگان در حقانیت امام دانستن بسی جای تأمل دارد؛ زیرا او آشکارا به یزید اعلام وفاداری نمود و برای او تبلیغ کرد و به بیعت خود استوار ماند.

عبدالله بن زبیر

یکی دیگر از کسانی که در حقانیت امام تردید داشته و یا منکر آن بوده است، و به همین دلیل در رکاب امام(ع) در جنگ با دشمنان حاضر نشد، عبدالله بن زبیر است. «وی بیست ماه پس از هجرت، در مدینه متولد شد. محدثان و مورّخان عامه، او را به کثرت عبادت وصف می‏کنند. وی از سرسخت‏ ترین دشمنان خاندان پیامبر اسلام بوده و هم او بود که پدرش را از علی(ع) برگردانید و او را به جنگ با آن حضرت، برانگیخت... سعید بن جبیر روایت کرده که روزی عبدالله، به عبدالله بن عباس روکرد و گفت: چهل سال است که دشمنی شما اهل‏بیت را در دل خویش جا داده‏ ام و آن را پنهان می‏دارم. او نیز که از مخالفت‏ کنندگان با بیعت یزید بود، به دنبال آن از مدینه به مکه پناهنده شد. وی از جمله کسانی بود که می‏ خواست امام حسین(ع) در مکه نماند؛ زیرا با حضور امام و تجمع مردم بر گرد آن حضرت، زمینه ای برای توفیق او نبود. وی هر چند که گاهی به ظاهر، پیشنهاد انصراف از سفر عراق را به امام می‏ داد، اما چون هوای خلافت را در سر می‏ پروراند و در فکر سقوط حکومت یزید بود، خود را رقیب جدّی امام(ع) می‏ دانست و نه تنها با هدف او موافق نبود، بلکه به شکست او نیز بی‏ میل نبود. از این ‏رو، از شهادت امام(ع) کمال استفاده را به نفع خود بر علیه یزید برد. «عبدالله زبیر پس از مرگ یزید ادعای خلافت کرد و گروهی با او بیعت کردند تا اینکه در سال73 هجری در دوره خلافت عبدالملک به دست نیروهای حجاج بن یوسف که برای سرکوبی او به مکه هجوم آوردند، کشته شد.