حضرت علی امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: «قُلُوبُ الرِّجَالِ وَحْشِیَّةٌ فَمَنْ تَأَلَّفَهَا أَقْبَلَتْ عَلَیْهِ»؛ دل‌های مردم از یکدیگر فاصله دارد، تنها چیزی که این دل‌ها را جذب می‌کند الفت، محبت و ادب است. دل را با گِل و با طلا و با نقره و با آنها نمی‌شود خرید.

دل‌های مردم را طلا و نقره جذب نمی‌کند، دل‌های مردم را ادب و دین جذب می‌کند و بس! هیچ چیزی نمی‌تواند دل‌های مردم را رام بکند. ممکن است ساکت بکند، ولی ساکن نمی‌کند. ما سکوت نمی‌خواهیم سکون می‌خواهیم، سکینت می‌خواهیم، آرامش می‌خواهیم. دل به غیر نام الهی نمی‌آرمد، آرام نمی‌گیرد؛ چون این دل‌آفرین با دل کار دارد.

فرمود: ﴿هُوَ الَّذی أَنْزَلَ السَّکینَةَ﴾؛ خدا سکینت را مثل سایر نورها باید نازل بکند. فرمود دل‌های مردم با ادب سکینت می‌گیرد، با عدل سکینت می‌گیرد، با عقل سکینت می‌گیرد.

ادب منظور این نیست که چگونه بنشیند، چگونه راه برود، عقل ادب است، عدل ادب است، پیغمبر(علیه و علی آله آلاف التّحیة و الثّناء) فرمود: «أَدَّبَنِی رَبِّی فَأَحْسَنَ تَأْدِیبِی‏»؛ خدا مرا خوب ادب کرده است؛ مرا عادل کرده، باتقوا کرده، نه بیراهه می‌روم نه راه کسی را می‌بندم. ادب به این معناست. البته آداب ظاهری هم حُسن خود را دارد. فرمود تنها چیزی که دل‌های مردم را جذب می‌کند عقل است و ادب است و الفت دینی است و دیگر هیچ، «قُلُوبُ الرِّجَالِ وَحْشِیَّةٌ فَمَنْ تَأَلَّفَهَا أَقْبَلَتْ عَلَیْهِ».

یک بیان نورانی از رسول خدا(علیه و علی آله آلاف التّحیة و الثّناء) رسید که در کلمات ائمه(علیهم السلام) هم هست، فرمود: «عَجِبْتُ لِمَنْ یَشْتَرِی الْعَبِیدَ بِمَالِهِ فَیُعْتِقُهُمْ کَیْفَ لَا یَشْتَرِی الْأَحْرَارَ بِحُسْنِ خُلُقِهِ». آن روزی که برده‌داری بود؛ فرمود من تعجب می‌کنم اینها مال می‌دهند بنده می‌خرند، اما ادب به کار نمی‌برند که انسان‌های آزاد را بخرند! ما به هر کسی که عادل باشد، عاقل باشد، ادب منظور این نیست که چگونه بنشیند، چگونه راه برود، عقل ادب است، عدل ادب است، پیغمبر(علیه و علی آله آلاف التّحیة و الثّناء) فرمود: «أَدَّبَنِی رَبِّی فَأَحْسَنَ تَأْدِیبِی‏»؛ خدا مرا خوب ادب کرده است؛ مرا عادل کرده، باتقوا کرده، نه بیراهه می‌روم نه راه کسی را می‌بندم. «أَدَّبَنِی رَبِّی فَأَحْسَنَ تَأْدِیبِی‏». «فَقَالَ‏: ﴿خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلینَ﴾»، ادب به این معناست. البته آداب ظاهری هم حُسن خود را دارد. فرمود تنها چیزی که دل‌های مردم را جذب می‌کند عقل است و ادب است و الفت دینی است و دیگر هیچ

 گزیده ای از بیانات آیت الله جوادی آملی در شرح حکمتهای نهج البلاغه