یک بیان نورانی از پیغمبر(علیه و علی آله آلاف التّحیة و الثّناء) بیان شد که وجود مبارک حضرت امیر میزان اعمال است، صراط مستقیم است، فرمود یا علی! دوستی تو نشانه آن ایمان درونی است. کسی که مشکل دارد از نظر ایمان هیچ ممکن نیست دشمن تو باشد ولو همه نعمت‌ها را ما به او بدهیم، این ممکن نیست. و کسی که مشکل درونی دارد هرگز دوست تو نیست و کسی که مشکل درونی ندارد دوست توست ولو آسیب‌های فراوانی ببیند.

در نهج البلاغه حضرت علی امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: «لَوْ ضَرَبْتُ خَیْشُومَ الْمُؤْمِنِ بِسَیْفِی هَذَا عَلَی أَنْ یُبْغِضَنِی مَا أَبْغَضَنِی وَ لَوْ صَبَبْتُ الدُّنْیَا بِجَمَّاتِهَا عَلَی الْمُنَافِقِ»؛ «جمّات» یک اصطلاح کشتیرانی است. این کشتی که در دریا حرکت می‌کند، در این تلاطم‌ها یک مقدار آب در یکجا جمع می‌شود بعد جمع می‌شود نه جَم! این محل را می‌گویند جمّه، جمّات. این را که وقتی سرازیر می‌کنند می‌گویند جمّاتِ کشتی را سرازیر کردند و تخلیه کردند. فرمود اگر ما جمّات دنیا را در دهن کسی بریزیم که با ما مخالف است، دوست ما نخواهد شد. این شرح بیان نورانی پیغمبر(صلی الله علیه و آله و سلم) است که یا علی مؤمن دوست توست و هرگز دشمن نمی‌شود، منافق دشمن توست هرگز دوست تو نمی‌شود.

«وَ ذَلِکَ أَنَّهُ قُضِیَ فَانْقَضَی عَلَی لِسَانِ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ(علیه و علی آله آلاف التّحیة و الثّناء)» که فرمود: «یَا عَلِیُّ لَا یُبْغِضُکَ مُؤْمِنٌ وَ لَا یُحِبُّکَ مُنَافِقٌ»؛ بعد حضرت فرمود: «سَیِّئَةٌ تَسُوءُکَ خَیْرٌ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ حَسَنَةٍ تُعْجِبُکَ»؛ گاهی انسان اشتباهی می‌کند؛ اما فوراً پشیمان می‌شود نگران است استغفار می‌کند، در صدد جبران است. گاهی یک کار خیر می‌کند، خوشحال است خیلی خندان است خیلی اعجاب می‌کند مرتّب دلش می‌خواهد که بگویند، مرتّب اسمش را ببرند. فرمود آن گناهی که پیامد خیر دارد، به هر حال ترمیم می‌شود، به خیر ختم می‌شود. این کار خیری که به دنبال بَنرگذاری و مدح و ثناست، این یک کار خیری است که به شرّ ختم شده است. انسان یک کار خیری کرد باید مواظب باشد که از بین نبرد این کار را.

 تتمیم این سخن، این کلام مولا است که «قَدْرُ الرَّجُلِ عَلَی قَدْرِ هِمَّتِهِ وَ صِدْقُهُ عَلَی قَدْرِ مُرُوءَتِهِ وَ شَجَاعَتُهُ عَلَی قَدْرِ أَنَفَتِهِ وَ عِفَّتُهُ عَلَی قَدْرِ غَیْرَتِهِ»؛ در حقیقت بخشی از اینها خود شناسنامه حضرت علی(سلام الله علیه) است. می‌فرماید ارزش هر کسی به اندازه همت اوست. این دارد خودش را معرفی می‌کند. البته همت انسان هر چه بلندتر باشد، ارزش آن بیشتر است. اما در حقیقت وصف خودش است، امام است، این هم أَمام است هم إمام؛ هم پیشروست هم راهنماست...

گزیده ای از بیانات استاد جوادی آملی در شرح نهج البلاغه