وجود مبارک امیرالمؤمنین علی (علیه و علی آله آلاف التّحیة و الثّناء) فرمود: «اِعْجَبُوا لِهذَا الْإِنْسَانِ یَنْظُرُ بِشَحْمٍ وَ یَتَکَلَّمُ بِلَحْمٍ وَ یَسْمَعُ بِعَظْمٍ وَ یَتَنَفَّسُ مِنْ خُرْمٍ»؛ فرمود این یک قطره بود؛ ﴿أَلَمْ یَکُ نُطْفَةً مِن مَنیٍّ یُمْنَی﴾؛  یک قطره بود، قطره آبی که به صورت انسان در آمده. همین یک قطره آب به صورت یک مقدار پیه شده که با او می‌بیند, به صورت یک تکّه گوشت در آمده به نام زبان که با آن حرف می‌زند, به صورت یک تکّه استخوان در آمده که با آن می‌شنود, به صورت یک روزن در آمده که با آن نفس می‌کشد. بینی را, زبان را, گوش را, چشم را خوب تشریح کرد، فرمود همه‌اش از یک قطره آب است. «اِعْجَبُوا لِهذَا الْإِنْسَانِ یَنْظُرُ بِشَحْمٍ»؛

این اشک را فرمود اسلحه شماست بیخود هدر ندهید و به‌جا هم بریزید. شب جمعه که دعای «کمیل» را می‌خوانید، همین امیر(سلام الله علیه) فرمود: کار همین اشک، بیش از کار شمشیر است. آن آهن برای دشمن بیرون است، این آه، برای دشمن درونی است «وَ سِلَاحُهُ الْبُکَاء»؛ این اسلحه است.

انسان این اسلحه را در عزای زهرای مرضیه(سلام الله علیها) می‌ریزد، برای اینکه با دشمن دارد می‌جنگد ـ هم دشمن درون, هم دشمن بیرون ـ در عزای حسین‌بن‌علی(سلام الله علیه) می‌ریزد. این اشک را گاهی در مناجات‌های شبانه می‌ریزد با دشمن درون به نام هوس و غرور دارد می‌جنگد. فرمود: این اسلحه است، این اسلحه را در آن ذخیره‌خانه نگه‌داشتند «وَ سِلَاحُهُ الْبُکَاء»؛ آن سلاح بیرونی که آهن است که آن را خیلی‌ها می‌دانند. فرمود: این اشک با همان چشم تأمین می‌شود «اِعْجَبُوا لِهذَا الْإِنْسَانِ» که «یَنْظُرُ بِشَحْمٍ»؛ با یک پِیه دارد می‌بیند. این طبقات چشم, پیه‌گونه است, چرب است. «وَ یَتَکَلَّمُ بِلَحْمٍ»؛ با یک تکّه گوشت دارد حرف می‌زند، انواع و اقسام, اگر فصیح باشد, متکلّم باشد. «وَ یَسْمَعُ بِعَظْمٍ»؛ با یک تکّه استخوان دارد این همه اسرار عالم را می‌شنود. «وَ یَتَنَفَّسُ مِنْ خُرْمٍ»؛ از یک منفذ دارد نفس می‌کشد؛ «اِعْجَبُوا لِهذَا الْإِنْسَانِ». می‌بینید ـ خدای ناکرده ـ کسی می‌گوید خدا قابل اثبات نیست؛ شما غرق دریای توحید هستید، خدا قابل اثبات نیست چیست؟

 درسهای نهج البلاغه استاد جوادی آملی