وجود مبارک پیغمبر(علیه و علی آله آلاف التّحیة و الثّناء) فرمود: «الْإِسْلَامُ یَعْلُو وَ لَا یُعْلَی عَلَیْه»‏؛ یعنی جامعه اسلامی جامعه برین است، جامعه الگوست، دیگران چه شرق و چه غرب از جامعه اسلامی باید کمک بگیرند. مستحضرید این جمله خبریه به داعی انشا القا شده است؛ یعنی «یا أیها المسلمون» این چنین باشید که مردم از شما فرا بگیرند. دست شما نزد کسی دراز نباشد، اگر دست کسی به طرف شما دراز شد او را دست خالی برنگردانید. این گزارشی نیست که فقط حضرت خواسته باشد تعریف کرده باشد؛ این یک جمله خبری در معنای انشایی است؛ یعنی «یا أیها المسلمون» این چنین باشید، «الْإِسْلَامُ یَعْلُو وَ لَا یُعْلَی عَلَیْه».

حالا چگونه اسلام و جامعه مسلمین جامعه برین و برترین باشد؟ فرمود ما جامعه انسان مخصوصاً مسلمان را عزیز و کریم خلق کردیم. ساختار درونی او این چنین نیست که نسبت به ذلّت و عزّت یکسان باشد. او عزیز است، او کریم است، این ساختار، ساختار عزیزانه است، ساختار کریمانه است، من انسان را با دو دست قدرت و عزت خلق کردم: ﴿خَلَقْتُ بِیَدَی‏﴾. راه‌هایی که در قرآن و نهج البلاغه آمده، چند هدف دارد: یکی اینکه ما این ساختار اوّلی را بشناسیم که آیا ما عزیز خلق شدیم یا بی‌تفاوت؟ آیا کریم خلق شدیم یا بی‌تفاوت؟ و اگر راهی برای حفظ این هست چیست؟ چند تا راه است که هم بعد از شناخت این عزت و کرامت ساختاری، آنچه باعث رشد این عزّت و کرامت است به ما نشان دادند. آنچه مانع پیشرفت این عزّت و کرامت است به ما نشان دادند. بعد فرمود اگر شما اینها را یکی پس از دیگری شناختید و عمل کردید، کم‌کم ﴿زادَتْهُمْ إیماناً﴾؛ این یک بخش از قرآن است که ایمان اینها بیشتر می‌شود. آن‌گاه دو طایفه از آیات، یکی در سوره «انفال» یکی در سوره «آل عمران» است که درجه‌بندی را روشن می‌کند. فرمود: اگر این ایمان یکی پس از دیگری بالا آمد، ﴿لَهُمْ دَرَجَاتٌ﴾؛ کم‌کم صاحب درجات برتر می‌شوید. وقتی صاحب درجات برتر شدید، درجه با صاحب‌ درجه می‌شود یکی، این «لام» را باید برداشت؛ لذا در سوره «آل عمران» «لام» نیست، فرمود: ﴿هُمْ دَرَجَاتٌ﴾، ببینید تفاوت ره از کجاست تا به کجا! در رذایل اخلاقی هم همین طور است، این طور نیست که حالا بگوییم آن‎جا «لام» محذوف شده است؛ در رذایل اخلاقی هم همین طور است. اگر عده‌ای «لهم درکات» است، بعد «هم درکات» می‌شوند، شما ببینید در این کریمه فرمود: ﴿وَ أَمَّا الْقَاسِطُونَ فَکَانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَباً﴾؛ نفرمود ما از جنگل هیزم می‌آوریم، فرمود همین ظالم گُر می‌گیرد. خدا نکند ما برویم و ببینیم و آن‎جا چه خبر است؟ حالا از جاهایی هیزم می‌آورند، مواد سوخت و سوز می‌آورند، ما آنها را نمی‌دانیم؛ اما «این قَدَر هست که بانگ جَرسی می‌آید» فرمود: ﴿وَ أَمَّا الْقَاسِطُونَ فَکَانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَباً﴾؛ هیزم جهنم همین ظالم است که گُر می‌گیرد. برخی از بزرگان گفتند وقتی عده‌ای از این افراد حرف می‌زنند، از دهن آنها آتش در می‌آید ما می‌بینیم. صریحاً می فرماید خود ظالم گُر می‌گیرد، پس ما این راه‌ها را اگر عمل کردیم به جایی می‌رسیم که «الْإِسْلَامُ یَعْلُو وَ لَا یُعْلَی عَلَیْه»‏. اسلام برترین مکتب است و مسلمان برترین مکتب است و وجود مبارک حضرت امیر راه‌های برتر بودن را به ما نشان داد.

بیانات استاد جوادی آملی