هجوم به خانة فاطمه زهرا علیها السلام

الف. تاریخ هجوم

بر خلاف آنچه امروزه تصور عمومی است، شواهد موجود از آن حکایت دارد که حمله به خانة حضرت صدیقه طاهره علیها السلام قریب 50 روز پس از رحلت رسول خدا صل الله علیه و آله رخ داده است، نه سه روز پس از آن. علاوه بر نکاتی که تاکنون گفته شد، می توان به قراینی که در پی می آید نیز به عنوان مؤید این مدعا اشاره نمود:

1. بنا بر روایت هشام بن سالم از امام صادق علیه السلام، پس از رحلت رسول خدا صلی الله علیه و آله، حضرت فاطمه علیها السلام هر هفته، روزهای دوشنبه و پنج شنبه به زیارت قبور شهدا [در احد] می رفتند (کلینی، 1363، ج 3، ص 228؛ ج 4، ص 561). در روایت محمود بن لَبید نیز به استمرار بر این کار توسط آن حضرت اشاره شده است (خزاز، 1401ق، ص 198). با توجه به روایت سلیم بن قیس از سلمان فارسی، حضرت فاطمه علیها السلام پس از هجوم دشمنان به خانه شان، دچار چنان مصدومیتی شدند که منجر به بستری شدن ایشان گردید و همین وضعیت تا زمان شهادتشان ادامه یافت (سلیم بن قیس، 1405ق، ج 2، ص 588). روشن است که با توجه به فاصلة منطقة احد تا مدینه، در صورت مصدومیت ایشان در همان روزهای نخست، طی این فاصله آن هم به طور مکرر، امکان پذیر نخواهد بود. نتیجه آنکه هجوم به خانة حضرت فاطمه زهرا علیها السلام و مصدومیت ایشان باید مدتی پس از رحلت رسول خدا صل الله علیه و آله رخ داده باشد تا او امکان زیارت قبور شهدا و سوگواری در کنار آن را یافته باشند.

2. چنان که گذشت، غصب فدک، ده روز پس از شهادت پیامبر صلی الله علیه و آله رخ داد. توجه به عبارت های موجود در منابع کهن در توصیف چگونگی راه رفتن حضرت صدیقه طاهره علیها السلام هنگام رفتن به مسجدالنبی برای ایراد خطبة فدکیه، احتمال وقوع حمله در روزهای نخست را منتفی می سازد. در توصیف چگونگی حرکت آن حضرت آمده است: مَا تَخْرِمُ مِشْیَتُهَا مِشْیَة رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله» (سیدمرتضی،1410ق، ج4 ص 71 ؛ طبرسی، 1386ق، ج‏1، ص98)؛ راه رفتن ایشان هیچ تفاوتی با راه رفتن رسول خدا صلی الله علیه و آله نداشت. روشن است که اگر هجوم به بیت آن حضرت پیش از آمدنشان به مسجد در روز دهم برای ایراد خطبه رخ داده بود، باید به جای چنین توصیفی، که حکایت از نوعی حرکت طبیعی دارد، به نوع حرکت مصدوم و مجروح اشاره می شد؛ مثلاً گفته می شد: درحالیکه بعضی از زنان زیر بازوهای ایشان را گرفته بودند و برای حرکت یاری می دادند به مسجد آمدند.

3. در خطبة فدکیه با وجود اعتراض حضرت فاطمه علیها السلام به دیگر رفتارهای غاصبان خلافت، هیچ اشاره ای به هجوم دشمنان به بیت ایشان نشده است و این حکایت از آن دارد که تا زمان القای خطبه، یعنی روز دهم پس از رحلت رسول خدا صل الله علیه و آله، هجومی صورت نگرفته بوده است.

4. همان گونه که گذشت، امیرمؤمنان علیه السلام پس از بازگشت لشکر اسامه، چندین شب حضرت صدیقه علیها السلام را سوار بر مرکبی می نمودند و برای اتمام حجت به درِ خانة مهاجران و انصار می بردند. این واقعه، خود گویای سلامت آن بانو تا آن ایام است؛ چرا که در صورت سقط جنین و مجروح بودن بدن، همراهی با امیرمومنان علیه السلامبرای ایشان امکان نداشت.

5. پیش تر اشاره شد که بریدة بن حصیب اسلمی پس از بازگشت سپاه اسامه، به میان قومش رفت و اعلام کرد که تا وقتی حضرت علی علیه السلام بیعت نکند من بیعت نخواهم کرد. قوم او نیز گفتند: تا وقتی بریده بیعت نکند، ما بیعت نخواهیم کرد (سید مرتضی، 1410ق، ج3 ص243). این گزارش حکایت از آن دارد که تا زمان بازگشت سپاه اسامه، هنوز گروه حاکم موفق به اخذ بیعت از امیرالمؤمنین علیه السلام نشده بودند، نتیجه آنکه تا زمان بازگشت سپاه اسامه، هنوز هجوم به خانة فاطمه زهرا علیها السلام رخ نداده است، و اصلاً می توان گفت: همین اعلام مخالفت بریده و قومش یکی از عوامل تصمیم غاصبان خلافت به هجوم و یکسره کردن مسئله مخالفت حضرت علی علیه السلام بوده است.

6. در روایت صاحب مصباح الانوار از امام باقر علیه السلام آمده است: بیماری حضرت فاطمه علیها السلام 50 شب پس از وفات رسول خدا صل الله علیه و آله آغاز شده است (مجلسی، 1403ق، ج43 ص201 به نقل از: مصباح الانوار). در دیگر روایت این کتاب، به نقل از امام باقر علیه السلام آمده است: حضرت فاطمه علیها السلام 60 روز پس از وفات رسول خدا صلی الله علیه و آله بیمار شدند و سپس بیماری ایشان شدت گرفت. برخی از محققان برای جمع میان این دو روایت، آغاز بیماری حضرت فاطمه علیها السلام را 50 روز پس از رحلت رسول خدا صل الله علیه و آله و شدت گیری بیماری ایشان را 10 روز پس از آغاز ِآن دانسته اند (یوسفی غروی، 1417ق، ج4، ص141). با توجه به اینکه به لحاظ تاریخی، برای بیماری حضرت فاطمه علیها السلام هیچ سببی بجز مصدومیت ناشی از هجوم به خانة ایشان گزارش نشده است، می توان نتیجه گرفت: هجوم به خانة حضرت فاطمه علیها السلام 50 روز پس از رحلت رسول خدا صل الله علیه و آله رخ داده است.

ادامه دارد...