طلیعه سوره (آیات 4-1) با سوگند به پدیده هایی مانند شب و روز که دارای ویژگی های کاملاً متفاوت هستند، آغاز می شود. سپس می فرماید: انسان ها در زندگی راه و روش واحدی ندارند؛ یعنی به رغم آنکه ادعای ایمان دارند، اما رفتارهایی را انجام می دهند که کاملاً با ایمان به خدا تفاوت دارد. از جمله آنکه حاضر نیستند از مال خود در راه خدا انفاق کنند.
گفتار اول (آیات 11-5) تأثیر انفاق و بخل را در هموار شدن راه سعادت و بدبختی بیان می کند و بر این نکته تأکید می نماید که اموری مانند انفاق در راه خدا و باور کردن وعده خدا درباره پاداش انفاق در آخرت، موجب می شود انسان توفیق انجام اعمال نیک را به دست آورده و راه رسیدن به کمال و سعادت بر او هموار شود. در مقابل، اموری مانند بخل و انکار پاداش الهی موجب سلب توفیق و هموار شدن راه بدبختی و شقاوت است.
گفتار دوم سوره (آیات 21-12) به بیان تأثیر بخل و انفاق در سعادت و شقاوت اخروی اختصاص دارد و می فرماید: انکار وعده های الهی و رویگردانی از دستورات خدا از جمله انفاق، موجب شقاوت انسان و از بین رفتن نور معنویت در دل او شده و سرانجام او را به درون آتش سوزان می کشاند. اما کسی که برای پاک شدن از گناهان مال خود را می بخشد و هدف او از این کار تنها جلب رضایت خداست، در آخرت مورد لطف خاص خدا قرار می گیرد و خدا آن قدر او را از نعمت و رحمت خود بهره مند می کند تا او خشنود و راضی گردد