تدبر به معنای عمیق و ژرف اندیشی و عاقبت اندیشی است. در قرآن مجید این واژه چهار بار در مورد قرآن به کار رفته است:

  1. (افلا یتدبرون القرآن و لو کان من عند غیرالله لوجدوا فیه اختلافاً کثیراً); آیا درباره قرآن نمی‏ اندیشید؟ اگر از سوی غیر خدا بود، اختلاف فراوانی در آن می‏ یافتند.

  2. (افلم یدبروا القول); آیا آنان در این گفتار نیندیشیدند؟

  3. (افلا یتدبرون القران ام علی قلوب اقفال‏ها); آیا آنها در قرآن تدبر نمی‏ کنند، یا بر دل‏هایشان قفل نهاده شده است؟

 4. (کتاب انزلناه الیک مبارک لیتدبروا آیاته و لیتذکر اولوالالباب); این کتابی است پر برکت که بر تو نازل کردیم تا در آیات آن تدبر کنند و خردمندان متذکر شوند.

  از دقت در این آیات روشن می ‏شود که الهی بودن قرآن بدون تدبر در آن معلوم نخواهد شد، و بدون تدبر در قرآن نمی ‏توان از ذخایر بی‏ کران و پر خیر و برکت کلام خدا بهره‏ ای جست، و از ظلمات شک و تردید و حیرت و سرگردانی خود را رهانید، و به ایمانی راسخ و یقینی استوار دست یافت.

  همچنین بدون اندیشه و ژرف و عمیق نگری در قرآن، عمق آیات را نمی‏ توان دریافت، و به حقایق شگفت‏ انگیزش پی برد، تدبر در قرآن دارای زمینه‏ ها، شرایط، اصول و قوانین و شیوه‏ ها و مراحلی است که دانشمندان در این‏باره به طور مفصل سخن گفته‏ اند.

  فضیلت هر کاری در خوب اندیشیدن و تدبر در آن است. از علی بن موسی الرضا(ع) به نقل از جدش آمده است که تدبر هم ردیف و همراه و بلکه در مرتبه اعلی از خشوع قلب و صفای باطنی و نشاط روحانی و معنوی است.

  این نیز مسلم است که ذکر بی‏ فکر و تدبر لقلقه زبانی بیش نیست و آنچه ما را به فلاح و رستگاری می‏ رساند همان ذکر آمیخته با تفکر و تدبر در جمیع حالات است اصولاً ذکر و تفکر سبب می‏ شود که یاد خدا در اعماق جان انسان رسوخ کند و ریشه‏ های غفلت و بی‏ خبری که عامل اصلی هر گونه گناه است بسوزاند و انسان را در مسیر فلاح و رستگاری قرار دهد.

تدبر در قرآن است فهم منسجم قرآن و سوره های آن می باشد، و برای تدبر در هر سوره باید به مجموع آیات سوره توجه کرد و به مقصود گوینده دست یافت. این امر مهم،  حتما باید از تنگنای سلایق شخصی عبور کرده و در شاهراه قانون و ضابطه عقلایی صورت  بگیرد و بستر محکم این شاهراه چیزی جز ظاهر قرآن کریم نیست. آری، تدبر هر سوره، فهم قانونمند سیاقی و مقایسه­ای آیات سوره و به دیگر بیان، فهم مجموعی آیات آن است.

در این ماه گرانقدر قصد داریم تا با فایلهای صوتی تدبر در قرآن که توسط استاد ارجمند سرکار خانم قربانی در مؤسسه برگزار گردیده به تدبر در کلام الهی بپردازیم :