در روایت داریم چند دعا مستجاب نمی‌‌شود:

1ـ دعای آدم تنبل: یکی از اولیای خدا مریض شد. گفت: «خدایا مرا شفا بده!» خدا گفت: «من هیچ وقت تو را شفا نمی‌‌دهم.» دکتر هست پاشو برو دکتر. مسوول هستی وقتی مریض شدی دکتر بروی. از خدا بخواهید که شما خوب شوید و خودتان هم به وظیفه‌تان عمل کنید. اگر کسی که پزشک نرفته دعا کند، اگر کسی که تنبل و بی‌کار است، دعا کند. دعایش مستجاب نمی‌‌شود و «رَجُلٌ جَالِسٌ فِی بَیْتِهِ یَقُولُ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی» (کافى، ج‏2، ص‏511) یا مثلاً «وَ رَجُلٌ کَانَ لَهُ مَالٌ فَأَفْسَدَهُ» (کافى، ج‏2، ص‏511) یک زمانی هم ممکن است که شخص پول داشته ولی ولخرجی کرده و پولش را از بین برده است. بعد به خدا می‌‌گوید: «برسان» خدا در جواب می‌‌گوید: «رساندم قدرش را ندانستی.»

یکی از آداب دعا این است که دعا کامپیوتری باشد. یعنی دعا بزرگ باشد. امام دعا می‌‌کند«عَنْ جَمِیعِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ فِی مَشَارِقِ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبِهَا وَ بَرِّهَا وَ بَحْرِهَا وَ سَهْلِهَا وَ جَبَلِهَا حَیِّهِمْ وَ مَیِّتِهِمْ وَ عَنْ وَالِدَیَّ وَ وُلْدِی» (بحارالأنوار، ج‏99، ص‏110) تمام مومنین زن و مرد و تمام مسلمانان زن ومرد در شرق عالم و غرب عالم همه را ببخش! «حَیِّهِمْ وَ مَیِّتِهِمْ» مرده و زنده‌شان را همه را ببخش. «وَ عَنْ وَالِدَیَّ وَ وُلْدِی» خودمان را و والدین ما را و .... چرا می‌‌گویی: «ای خدا! این بچه را شفا بده؟» بگو: «خدایا! تمام مریضها را شفا بده.»

یکی از مسائل تربیتی ما نماز شب است. در نماز شب ما به چهل مومن دعا می‌‌کنیم. اینکه می‌گویند به چهل مومن دعا کن برای این است که خدا شما را بزرگ می‌‌کند. و کسی که هر سحر به چهل مومن دعا کند دیگر فردگرا و یک آدم مستبد خود رای نیست.

در دعای ماه رمضان داریم؛ «اللَّهُمَّ أَغْنِ کُلَّ فَقِیرٍ اللَّهُمَّ أَشْبِعْ کُلَّ جَائِعٍ اللَّهُمَّ اکْسُ کُلَّ عُرْیَانٍ اللَّهُمَّ اقْضِ دَیْنَ کُلِّ مَدِینٍ اللَّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ کُلِّ مَکْرُوبٍ اللَّهُمَّ رُدَّ کُلَّ غَرِیبٍ اللَّهُمَّ فُکَّ کُلَّ أَسِیرٍ» (المصباح کفعمى، ص‏617) در یکی از دعاها امام می‌‌فرماید «از آدم تا خاتم همه را رحمت کن.» ارزش و روحیه انسان وابسته است به این دعاها است.

یکی از مسائل دیگر اینکه در دعا آشکار کنید که چه می‌‌خواهید. به خدا بگویید که چه می‌‌خواهید، اما در جامعه مخفی دعا کنید. در مسجد می‌‌گویند: «خدایا! قرض بدهکاران را ادا بفرما» یک نفر از وسط جمعیت بلند می‌‌گوید: «الهی آمین». به خدا بگو. اما خودت را لو نده تا بفهمند. علامت مومن این است که: «الْمُؤْمِنُ بِشْرُهُ فِی وَجْهِهِ وَ حُزْنُهُ فِی قَلْبِهِ» (نهج‏البلاغه، حکمت 333) یعنی دردش در دلش است. اصلاً ما از اینکه مشکلاتمان را به دیگران بگوییم، ممنوع هستیم.

در دعاها مشکلاتتان را با خدا زمزمه کنید. البته از آداب دعا این است که آدم به کسی بگوید: «التماس دعا». آیه‌ای که می‌‌گوید: «التماس دعا» این است: پسران یعقوب وقتی دیدند که کار زشتی کردند و یوسف عزیز را در چاه انداختند، به پدرشان گفتند: «التماس دعا».   «یا أَبانَا اسْتَغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا» (یوسف/97) حدیث داریم که امام حسین(ع) نیز به زینب(س) گفت: «التماس دعا». چون حضرت زینب نماز شبش ترک نمی‌‌شد. حتی غروب عاشورا!

روایاتی داریم در خصوص اینکه با زبانیکه گناه نکردی دعا کن و یکی از دستورهایی که داریم این که اگر به کسی دعا کردی بگو که من دعایت کردم یا مثلاً اگر کسی را دوست داری بگو دوستت دارم. چون اگر گفتی دوستت دارم این علاقه‌ها محکم می‌‌شود.

حالا در دعا از خدا چه بخواهیم. دعاهایی به خصوصی در قرآن داریم. کتابهایی هم نوشته شده که دعاهای انبیاء در قرآن در آن آورده شده است. نمونه‌ای از آنها را برای شما بگویم. بیشترین دعا در قرآن، دعا برای عاقبت به خیری است. مثلاً «توفنی مسلماً» خدایا مسلمان بمیرم.

حضرت یوسف سه مرحله داشت: 1- او را در چاه انداختند 2ـ به او تهمت زدند و به زندان افتاد 3ـ رهبرش کردند. در برنامه‌ای که عزیز شد و پست گرفت، گفت: «تَوَفَّنی‏ مُسْلِماً» (یوسف/101) خدایا! حالا که پست گرفتم من را مسلمان بمیران. از این می‌‌فهمیم که مسئول مملکت بیشتر از دیگران در معرض خطر است. امام زین العابدین یک دعا دارد مخصوص اینکه: خدایا! من سالم بمیرم. یک آیه داریم: «تَوَفَّنا مَعَ الْأَبْرارِ» (آل عمران/193) یعنی خدایا من بانیکان بمیرم. «وَ تَوَفَّنا مُسْلِمینَ» (اعراف/126)

ماه رمضان بازار پرسودی برای تجارت است. نمازتان را اول وقت بخوانید. اگر بگویند هرکس نمازش را اول وقت درخانه بخواند یک تلویزیون سیاه و سفید می‌‌دهیم، اما اگر مسجد برود یک تلویزیون رنگی می‌‌دهیم. مسجدها پر می‌‌شود. بابا! نماز جماعت ثوابش از تلویزیون رنگی خیلی بیشتر است. مسجدها را پر کنید.

یکی از همسران رسول خدا(ص) می‌‌گفت: زمانی که پیغمبر در میان زن‌هایش در حال صحبت بود، تا اذان می‌‌گفتند انگار نه در میان زن‌ها بود و نه با زن‌ها حرف می‌‌زد. چقدر خوب است زنی که درحال استکان شستن است، اگر وسط استکان شستن اذان بگویند، تا اذان شد شیر را ببند برود و نمازش را بخواند و برگردد بقیه استکان‌ها را بشوید! حدیث داریم اگر نماز جماعت از ده نفر بیشتر شد، فرشته‌ها هم که تعداد شن‌ها و برگ‌ها و قطرات برف و باران را می‌‌دانند، قدرت شمارش ثواب آن را ندارد.

گاهی هم آدم باید حساب کند که شاید این ماه رمضان آخری باشد که زنده است. حدیث داریم وقتی می‌‌خواهید نماز بخوانید فرض کنید این آخرین نمازتان است. فرض کنیم آخرین ماه رمضانمان است. دعای سحر را چرا رادیو می‌‌خواند؟ خودت بخوان!

در دعاها بنشینید و ریز کارهایتان را بشمارید، خدایا خاک بودم، از خاک گندم شدم، از گندم سلول و نطفه شدم، نطفه را درتاریکی‌های سه گانه شکم مادر رشد دادی، هرچه می‌‌خواستم به من دادی تا کم کم استخوان بندی شدم و کامل شدم. من را سالم به دنیا آوردی، روح انتخاب به من دادی، یک نوکر سخت به نام بابا و یک کلفت مفت به نام مادر به من دادی، غذای خوب به من دادی، فوت کردن و باد کردن بلد نبودم اما مکیدن بلد بودم. منتها ما چون این نعمت‌ها را داشتیم و در آن غرق بودیم، قدرش را نمی‌‌دانیم. قربان امام حسین که این نعمت‌ها را تک تک می‌‌گوید.

لا اقل در این ماه رمضان یک لحظه حداقل به هستی نگاه کنیم و فکر کنیم. «وَ یَتَفَکَّرُونَ فی‏ خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَکَ فَقِنا عَذابَ النَّارِ»(آل عمران/191) بندگان خدا کسانی هستند که می‌‌آیند و به آسمان‌ها نگاه می‌‌کنند. «رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَکَ فَقِنا عَذابَ النَّارِ رَبَّنا إِنَّکَ مَنْ تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ أَخْزَیْتَهُ وَ ما لِلظَّالِمینَ مِنْ أَنْصارٍ» (آل عمران/192-191) ماه رمضان خیلی ماه خوبی‌است، وقت افطار و روز عید خیلی لذت‌دارد.

برای کسانی در ماه رمضان افطارها و روز عید فطر لذت دارد که روزه گرفته‌اند و مثل راننده‌ای که به مقصد می‌‌رسد لذت می‌‌برند. ما سه رقم روزه داریم: 1ـ آدمهایی که فقط شکمشان روزه است یعنی از خوراک و پوشاک و شهوت صرفه‌نظر می‌کنند. 2- یک رقم هستند غیر از شکمشان چشم و گوششان هم روزه است و حتی حرف لغو نمی‌‌زند. این روزه اولیای خداست. 3- و یک عده دیگر هم هستند اینها روحشان هم روزه است. یعنی در ماه رمضان اصلاً فکر غلط به ذهنشان نمی‌‌آید. اینها درجه یک هستند.

روزه تمرین و تقویت است. می‌‌گویند در یک ماه رمضان اگر نان و آب خودت را نخوری، اراده‌ای پیدا می‌‌کنی که نان و آب دیگران را نخوری. خدا خواسته ما را تمرین بدهد. امام صادق می‌‌فرماید کسی که هدفش شکمش است قیمتش به همان اندازه‌است.

خدا نیاز به تشکر ندارد. خدا خیلی جالب می‌فرماید: نماز نمی‌‌خوانی؟ خوب نخوان! «إِنْ تَکْفُرُوا أَنْتُمْ وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ جَمیعاً فَإِنَّ اللَّهَ لَغَنِیٌّ حَمیدٌ» (ابراهیم/8) اگر همه شما کافر شوید و همه نماز نخوانید «أَنْتُمْ وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ جَمیعاً» اگر همه شما نماز نخوانید و همه شما روزه بخوردید «إِنْ تَکْفُرُوا أَنْتُمْ وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ جَمیعاً فَإِنَّ اللَّهَ لَغَنِیٌّ حَمیدٌ» اگر شما و همه کائنات کافر شوند، خدا غنی است.

و یا در جایی دیگر می‌فرماید: «یُسَبِّحُ لِلَّهِ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ» (جمعه/1) همه هستی «سبحان الله» می‌‌گوید. اگر گفتند که در ماه رمضان یک «سبحان الله» بگو، خیال نکن که خدا نیاز دارد. وقتی خدا می‌‌گوید که «سبحان الله» بگویید، یعنی از غافله عقب نمانید، چون همه هستی سجده می‌‌کنند و تسبیح می‌‌گوید. اینکه می‌‌گویند تو هم سجده کن برای اینکه تو از هستی عقب نمانی. خدا که به ما گفته عبادت کن، برای این است که ما وصله ناهمرنگ هستی نباشیم. به ما که می‌‌گوید روزه بگیر می‌‌گوید: «عَلَى الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ» (بقره/183) همه دین‌ها روزه گرفته‌اند، تو هم روزه بگیر تا از بقیه عقب نمانی.

در دعای مکارم الاخلاق امام سجاد می‌‌گوید: خدایا! توفیقم بده «وَ أُخَالِفَ مَنِ اغْتَابَنِی إِلَى حُسْنِ الذِّکْرِ» (صحیفه سجادیه، دعاى 20) یک جوری کن که هر کس غیبت من را می‌‌کند من دعایش بکنم. «وَ أُخَالِفَ مَنِ اغْتَابَنِی إِلَى حُسْنِ الذِّکْرِ» حتی به کسی که برای ما بد گفته دعا کنیم.