امام علی (علیه السلام):
درقرآن است علم به آنچه می آید و خبر از گذشته و چگونگی احوال پیشینیان و دوای درد شما و نظم مابین شما.

نهج البلاغه-خطبه 158

گزیده ای از معارف اسلامی جزء پنجم:

• برای به وجود آمدن یک جامعه کامل انسانی تفاوتهای روحی وجسمی و به تبع آن تفاوتهای حقوقی انسانها در آن قسمتها یی که طبیعی است ( همچون بافتها ، عضلات و سلولهای گوناگونِ بدنِ انسان) لازمه آفرینش و جهت حفظ نظام زندگی است ، مقتضای حکمت پروردگار و قرین عدالت او است ، یعنی قرار دادن هر چیز در محل مناسب ( 32 نساء)
• مرد را "قِوام" یعنی پاسدار دمِ درِ خیمه گویند. نقش مرد حفاظتی و پاسداری است که صلابت و پایداری می خواهد تا در درگیری با تعارضات تاب بیاورد. دادن حق سرپرستی و قیمومیت به مرد ناشی از وجود عقل معیشتی است نه عقل عبادی ]که در زن ومرد یکسان است[ و ناشی از نیاز به وحدت مدیریت در امور منزل است . نفس اعطای چنین اختیاری وظیفه است نه موجب فضیلت و برتری شأن وکمال شخصیت انسانی و یا سبب امتیاز آنها در جهان دیگر ، که صرفاً بستگی به تقوا و پرهیزگاری دارد.(1)
• زنان در برابر وظایفی که در خانواده بر عهده دارند دو دسته اند :

دسته اول : صالحان و درستکاران که در برابر نظام خانواده و حقوقی که خداوند برای آنها قائل شده خاضع و متعهدند. لذا مردان موظف به نهایت احترام و حق شناسی نسبت به آنها هستند.
دسته دوم که سرپیچی از وظایف الهی دارند و نشانه های ناسازگاری "نشوز" در آنها دیده می شود و مردان در این مواقع باید ابتدا موعظه داشته باشند. و سپس اقدام به ترک بستر نموده و در انتها تنبیه مطابق احکام فقهی (2)( آیه 34 نساء) واما این نشوز اگر در مردان پدید آمد ، (128 نساء) مانعی ندارد زنان برای حفظ حریم زوجیت از پاره ای از حقوق خود صرف نظر نموده و صلح کنند و بدانند سرچشمه بسیاری از اختلافات حرص و بخل است و اگر هم شکاف و جدایی است بحث حکم و داوری از دو خانواده است که با تصمیم بر اصلاح خداوند یاور آنها در توافق است . ( 35 نساء)

• اینکه حسنات و سیئات از ناحیه خداوند است اشاره به فاعلیت خداوند نسبت به همه چیزاست. و وقتی می فرماید سیئات از شماست اشاره به فاعلیت انسان و اراده و اختیار اوست . در واقع مجموع دو آیه اثبات مسئله " أمرٌ بین الأمرین" است (78- 79 نساء)
• هر کس به نحوی موجبات تشویق به کار خیر را در دیگران فراهم کند در آن عمل سهیم و شریک است و هر کس دیگری را دعوت به کار بد یا راهنمایی و تشویق نماید او نیز شریک است . (85 نساء) و اگر مسلمانی به انسان ابراز خیر و محبّتی نمود باید پاسخی بهتر به او داد. (86 نساء) و در کل باید در ادای حقوق اسلامی ، حق خداوند ، حقوق بندگان و آداب معاشرت با آنان و احسان و نیکی نمودن به پدر و مادر ، خویشاوندان ، ایتام ، مستمندان ، همسایگان نزدیک و دور دقیق بود. (36 نساء)
• یکی از صفات نکوهیده خود ستایی و خویشتن را پاک نشان دادن و فضیلت ساختن برای خود است.(49 نساء)
• اگر در مجلسی افرادی آیات و احکام الهی را انکار و استهزاء می نمایند ، با آنها ننشینید تا به سخن دیگری بپردازند زیرا در این صورت شما هم مثل آنها خواهید بود . ( 140 نساء)
• هر گونه نجوا و سخن در گوشی و ... مذموم و ممنوع است مگر بدین وسیله قصد کمک به دیگران یا کار نیک یا اصلاح در میان مردم باشد. (114 نساء)
• کسی که کار بد کرده و به خود ستم کند، سپس طلب آمرزش نماید پذیرفته است (110 نساء) حتی با ترک گناهان کبیره، گناهان کوچکتر بخشیده خواهند شد (31 نساء) اما خداوندی که همه گناهان غیر از شرک را می آمرزد ( 48 نساء) اگر انسانی ایمان آورد سپس کافر شده، بار دیگر مؤمن و سپس کافر شود و بر کفرش بیافزاید هرگز نخواهد بخشید. (137 نساء)
• درست است که شیطان وعده های دروغین می دهد و با آرزوها انسان را سرگرم می کند (119 نساء) اما نقشه و کید شیطان ضعیف است.(76 نساء)
• انسان در هر کجا باشد گر چه در کاخهای محکم ، به هر حال مرگ او را در می یابد. (78 نساء)
• "هر گاه پوستهای تن کافران در قیامت در آتش بریان شود ، پوستهای دیگری به جای آن قرار می دهیم تا کیفر را بچشند" این کلام الهی نشانگر معاد جسمانی است. (56 نساء)
• دستور به تدبر در قرآن نشانگر قابل درک و فهم بودن آن برای همه بندگان است و عدم تضاد و اختلاف در آن نیز نشانگر حقانیّت و یکی از دلایل اعجاز آن می باشد . (82 نساء)
  

  ---

1)     تفسیر نمونه ، جلد اول ذیل آیه – زن در آینه جمال و جلال " آیة الله جوادی آملی"- مدیریت در اسلام " ولی الله تقی پور فر"
2)     توضیح بیشتر در تفسیر نمونه ، جلد دوم ذیل آیه آمده است.
3)     به بیان امام علی (علیه السلام) در این زمینه در خطبه متقین مراجعه شود.