از امام صادق (علیه السلام ) روایت است که فرمودند:

اندازه گیرى و تقدیر امور در شب نوزدهم انجام مى شود و سپس در بیست و یکم ، ابرام و مهیا براى امضا مى گردد و آن گاه در شب بیست و سوم ، امضا خواهد شد.

در این که شب قدر، بیش از یک شب در سال نیست و در این که آن شب در ماه مبارک رمضان واقع شده است ، نزد ما خلافى نیست، اما در تعیین یکى از شب هاى ماه رمضان ، به عنوان شب قدر، بین علما و دانشمندان ، اختلاف وجود دارد. برخى تصور کرده اند که همه شب هاى ماه رمضان ، احتمال قدر بودن را دارد.

و برخی با استفاده از بعضى روایات ، شب اول و برخى شب هفدهم و عده اى شب نوزدهم و برخی هم شب بیست و سوم و بیست و هفتم را شب قدر معرفى کرده اند.

اما دو شبی که بیشترین احتمال قدر بودنشان وجود دارد شبهای 23 و 27 رمضان است

از ابن عباس روایت کرده اند که جمله لیله القدر سه بار در سوره قدر تکرار شده و مجموع حروف لیله القدر نه حرف است و حاصل ضرب سه در نه ، بیست و هفت است ، به همین مناسبت باید شب قدر، شب بیست و هفتم باشد.

 در کتاب احکام القرآن ابن عربى معافرى اندلسى مالکى ، درباره تعیین “شب قدر” گوید: شب 27 رمضان ، شب قدر است ، زیرا علما حروف سوره قدر را شمرده اند و چون به کلمه “هى” رسیدند، آن را 27 حرف یافتند و دانستند که شب قدر، 27 رمضان است.

 البته این روش برداشت از قرآن در نزد مفسران و محققان ما ناصحیح است ؛

 جمع کثیرى به استناد روایات فراوان دیگر معتقدند که شب قدر در دهه آخر ماه رمضان است و این قول ، اتقان بیشترى دارد.

 حمران از امام پنجم (علیه السلام) درباره آیه (انا انزلناه فى لیلة مبارکة) مى پرسد. امام باقر (علیه السلام) در جواب مى فرماید:  نعم لیله القدر، فى کل سنه ، فى شهر رمضان ، فى عشر الاواخر؛ بلى ، آن شب قدر است که در تمام سالها در دهه آخر رمضان واقع شده است

 پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم) نیز مى فرمایند:  “التمسوها فى العشر الاواخر؛ شب قدر را در دهه آخر ماه مبارک رمضان بجویید.”

شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان روایت کرده است که حضرت امام زین العابدین علیه السّلام در این شب مکرّر این دعا را مى‌خواندند از اوّل شب تا آخر شب:

اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی التَّجَافِیَ عَنْ دَارِ الْغُرُورِ وَ الْإِنَابَةَ إِلَى دَارِ الْخُلُودِ وَ الِاسْتِعْدَادَ لِلْمَوْتِ قَبْلَ حُلُولِ الْفَوْت‏. 

سعی کنیم در این اوقات باقیمانده از ضیافت رمضان الکریم بهره بیشتری ببریم و با قلبی پاک وارد عید فطر شویم إن شاء الله

«السلام علیک یا شهرالله الاکبر» بدرود اى بزرگترین ماه خدا، و اى جشن اولیاء خدا.

«السلام علیک یا اکرم مصحوب من الاوقات.» بدرود اى شریفترین و عزیزترین مصاحب، از وقتها و زمانها. و اى بهترین ماه از لحاظ روزها و ساعتها.

 «السّلام علیک من شهرٍ قربت فیه آلامال» بدرود اى ماهى که آرزوها در آن به ما نزدیک شد یعنى ما با تلاش خودمان، تلاش مضاعفان به آمال و آرزوهاى حقیقى و انسانى خودمان نزدیک شدیم، و به همین ترتیب با این جملات و کلمات این ماه مبارک را بدرود مى‌گوید امام سجاد و از لیلةالقدر و از دعا و از قرآن و از مغفرت در این ماه به گرمى و مشتاقانه حرف مى‌زند و بعد از خداى متعال درخواست مى‌کند؛ که خدایا آنچه را که در این ماه به ما رسیده این را براى ما نگه دار، و آنچه را که از این ماه ما به‌دست نیاوردیم این محرومیت ما را به عنوان یک نقص، به عنوان یک ضعف، مورد ترحم خودت قرار بده و براى ما جبران کن. و بعد هم آرزو مى‌کند امام سجاد که یکبار دیگر این ماه برگردد.

رهبر معظم انقلاب - 66/3/7

مرا به خلوت و ذکر شبانه راهی نیست چرا که سهمیه ام غیر روسیاهی نیست همیشه غیر تو را کرده ام طلب از تو ببخش! نیت و مقصود من الهی نیست مرا به سوی خودش می کشد چنان نفسم که یک دو گام دگر تا خود تباهی نیست فقط تو مشتری دست خالی ام هستی اگرچه پیش تو دل گاه هست و گاهی نیست اگر مرا نخری ورشکست خواهم شد کمک که وضعیتم ، وضع رو به راهی نیست تو دست یخ زده ام را گرفتی و انگار به نامه ی عملم اصلاً اشتباهی نیست دوباره بر سر سفره نشاندیم امسال اگرچه بنده ی تو عبد دل بخواهی نیست به روضه روزه ی خود باز می کنم زیرا برای روزه که بی روضه جایگاهی نیست سلام ماه خدا بر لب تو خون خدا سلام بر لب زخم تو سید الشهدا

ماه رمضان، ماهی است که می‌شود با تذکر و توجه در آن، به جبران کرده‌های ناپسند پرداخت. در «دعای ابو حمزه»، عبارتی بسیار تکان دهنده وجود دارد؛ که آن عبارت، این است: «واعلم انّک للرّاجی بموضع اجابةٍ و للملهوفین بمرصد اغاثةٍ و انّ فی اللّهف الی جودک و الرضا بقضائک عوضاً من منع الباخلین و مندوحةً عمّا فی ایدی المستأثرین و انّ الراحل الیک قریبُ المسافة و انک لا تحتجب عن خلقک الاّ ان تحجبهم الاعمال دونک.»(مفاتیح الجنان، دعای ابوحمزه ثمالی) فرد دعا خوان و ثناگو، عرض می‌کند: «ای خدای من! من امید به تو را بر امید به غیر تو ترجیح دادم. پناه آوردن به تو را جایگزین پناه بردن به دیگران کردم و می‌دانم اگر کسی به سوی تو بیاید، راه نزدیک است... .»

بیانات آیة‌الله خامنه‌ای در خطبه‌های نماز جمعه تهران، 1373

در روایت داریم که درهای آسمان در ماه رمضان گشوده است؛ یعنی رابطه قلبی انسان با خدا در این ماه آسان‌تر از همیشه است. در روایت داریم که درهای بهشت در ماه رمضان گشوده است؛ یعنی به برکت روزه و توجه و خشوعی که لازمه روزه است، فرصت و توفیق کار نیک برای انسان وجود دارد. البته فرصت به معنای تحقق آنچه انسان از آن فرصت جستجو می‌کند، نیست؛ اراده و دنبال‌گیری و خواست و حرکت ما را لازم دارد. در هر حال این فرصت وجود دارد و ما می‌توانیم از آن بهره ببریم و استفاده کنیم.

آیة الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار کارگزاران نظام، آبان ماه 1381

٣٧-احیای شب قدر
عن فضیل بن یسار قال: «کان ابو جعفر علیه‌السلام اذا کان لیلة احدى و عشرین و لیلة ثلاث و عشرین اخذ فى الدعا حتى یزول اللیل فاذا زال اللیل صلى». (وسائل‌الشیعه، ج٧، ص٢۶٠، ح۴)
فضیل‌بن‌یسار گوید: امام باقر علیه‌السلام در شب بیست‌ویکم و بیست‌وسوم ماه رمضان مشغول دعا مى‌شد تا شب به سر آید و آنگاه که شب به پایان مى‌رسید نماز صبح را مى‌خواند.
٣٨- زکات فطره
قال الصادق علیه‌السلام: «ان من تمام الصوم اعطاء الزکاة یعنى الفطرة کما ان الصلوة على النبى (صلى الله علیه و آله) من تمام الصلوة». (وسائل‌الشیعه، ج۶، ص٢٢١، ح۵)
امام صادق علیه‌السلام فرمود: تکمیل روزه به پرداخت زکات فطره است، همچنان‌که صلوات بر پیامبر صلى‌الله‌علیه‌وآله کمال نماز است.

امام سجاد (سلام الله علیه) در دعای ابوحمزه - که دعای خیلی با حال و خوبی است -  ترس از قیامت را تشریح می‌کنند: «ابکی لخروجی عن قبری عریاناً ذلیلاً حاملاً. ثقلی علی ظهری»؛ امروز می‌گریم برای وقتی که عریان و ذلیل و بار سنگین عمل بر دوشم از قبر بیرون می‌آیم. «انظر مرّةً عن یمینی و اخری عن شمالی اذ الخلائق فی شأن غیر شأنی لکل امرء منهم یومئذ شأن یغنیه وجوه یومئذ مسفرة ضاحکة مستبشرة»؛ یک عده چهره‌هاشان خندان است و خشنود و خوشحال و سربلندند. اینها چه کسانی هستند؟ کسانی هستند که در دنیا از پل صراطی که حقیقت و باطنش در آنجاست و مثال آن در اینجاست، توانسته‌اند رد شوند.  این پل صراط، پل عبودیت، پل تقوا و پل پرهیزگاری است؛ «و ان اعبدونی هذا صراط مستقیم»؛ صراط این دنیا، همان صراط روی جهنم است. «انک علی صراط مستقیم» ی که به پیغمبر می‌فرماید، یا «ان اعبدونی هذا صراط مستقیم»، همان صراط روی جهنم است. اگر اینجا ما توانستیم از این صراط، درست، با دقت و بدون لغزش عبور کنیم، گذر از آن صراط آسان‌ترین کار است؛ مثل مؤمنین که مانند برق عبور می‌کنند. «انّ الذین سبقت لهم منا الحسنی  اولئک عنها مبعدون لا یسمعون حسیسها»؛ اصلاً اینها همهمه جهنم را هم نمی‌شنوند؛ «و هم فی ما اشتهت انفسهم خالدون لا یحزنهم الفزع الاکبر.» فزع اکبر، یعنی دشوارترین ترسی که ممکن است برای انسان پیش بیاید. مؤمنین با همین ابعاد جسمانی و روحانی و نفسانی، فزع عظیمی که در آنجاست، «لا یحزنهم الفزع الاکبر»؛ اینها را محزون و اندوهگین نمی‌کند؛ اینها از این صراط عبور کرده‌اند.

بیانات مقام معظم رهبری در دیدار مسئولان نظام، شهوریور ماه 1383

٣٩- بشارت رحمت
قال النبی صلی‌الله‌علیه‌وآله: «من انسلخ عنه شهر رمضان و لم یغقر له فلا غفر الله له». (اقبال‌الاعمال، ج١، ص٢٧٠)
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمودند: هر که ماه رمضان را پشت سر گذارد و بخشیده نشود، خدا او را نیامرزد.
۴٠- روز حساب
نَظَرَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ علیه‌السلام إِلَى النَّاسِ یَوْمَ الْفِطْرِ یَضْحَکُونَ وَ یَلْعَبُونَ فَقَال‏: «... فَالْعَجَبُ کُلُّ الْعَجَبِ مِنَ الضَّاحِکِ اللَّاعِبِ فِی الْیَوْمِ الَّذِی یُثَابُ فِیهِ الْمُحْسِنُونَ وَ یَخْسَرُ فِیهِ الْمُقَصِّرُون‏». (اقبال‌الاعمال، ج١، ص٢٧۵)
امام حسن مجتبی علیه‌السلام نگاهش به گروهی افتاد که در روز فطر در حال خنده و سرگرمی بودند، پس فرمود: بسی عجب از کسی که خندان و خوش‌گذران است در روزی که نیکوکاران به پاداش خود می‌رسند و کوتاهی‌کنندگان [در ماه رمضان] دچار خسران می‌شوند.

آیت الله علامه طباطبایی (ره) مفسر بزرگ قرآن و فیلسوف شرق ماه مبارک رمضان تا صبح بیداربودند. مقید بودند دعای سحر را با افراد خانواده بخوانند و پیش از ماه رمضان از همسایه ها اجازه می گرفتند که اگر برای سحر خواب ماندند آنها را بیدار کنند. ایشان در درس تفسیرشان فرموده بودند که من در طول عمرم تا به حال به یاد ندارم که شبهای ماه رمضان را خوابیده باشم . علامه حسن زاده آملی می نویسد: وقتی به حضور شریف علامه طباطبایی (ره) تشرف حاصل کرده بودم و عرض حاجت نمودم ، فرمود: آقا دعای سحر حضرت امام باقر(ع) را فراموش مکن که در آن جمال و جلال و عظمت و نور و رحمت و علم و شرف است و حرفی از حور وغلمان نیست. اگر بهشت شیرین است، بهشت آفرین شیرینتراست.

چگونه به خدا قول بدهیم؟
ایت الله جاودان در یکی از شبهای احیاء فرمودند: " امشب فقط قول یک گناه را بدهید که یک گناه را کنار بگذارید. می گویند به خدا قول ندهید . هیچ وقت به خدا قول ندهید . چرا ؟ چون اگر قول بدهید شما را به خودتان وا می گذارد که به قولت عمل کنی .  وقتی هم شما را به خودت واگذار کرد ، نمی توانی به قولت عمل کنی . پس چکار کنیم ؟ هم قول دهیم وهم قول ندهیم !! قول می دهیم به کمک و مدد تو ترک کنیم .  خدایا به مدد و کمک تو من این گناه را نمی کنم . به کمک تو دیگر نمی خواهم این گناه را بکنم .  آن وقت اگر آدم چنین کاری کند، یک ماه رمضان را برده است. این ماه رمضان را بردی . نباختی . یک وقت آدم یک عملی را انجام می دهد و قبول می شود و می گویند بردی . آنوقت انشاءالله قبول می شود.  به برکت همان توبه ممکن است همه گذشته ها را ببخشند. حالا یک کسی مرد تر است و همت بیشتری دارد و همه اشتباهات و گناهانش را قرار می گذارد. وقتی بشمارند مشخص می شود... خب. یک کم العفو بگوییم . شاید خد ااین یکی را بپذیرد . ما نمی دانیم کدام را قبول می کند. شاید این یکی را قبول کند . شاید این العفوی که گفتی را قبول کرد . ازطرف شما که نیست . شما فقط کلمه اش را می گویی . او باید ببخشد. می گوید با این یکی من قبولت کردم . لذا می گویند هیچ وقت کم نگذار . شاید آن یک دانه که کم گذاشته ای قبول شده باشد. انشاءالله که می شود...

٣۵- برترى شب قدر
قیل لابى عبد الله علیه‌السلام: «کیف تکون لیلة القدر خیراً من الف شهر؟ قال: العمل الصالح فیها خیر من العمل فى الف شهر لیس فیها لیلة القدر». (وسائل‌الشیعه، ج٧، ص٢۵۶، ح٢)
از امام صادق علیه‌السلام پرسیده شد: چگونه شب قدر از هزار ماه بهتر است؟ حضرت فرمود: کار نیک در آن شب از کار نیک در هزار ماه که در آنها شب قدر نباشد بهتر است.
٣۶- تقدیر اعمال
قال الصادق علیه‌السلام «التقدیر فى لیلة تسعة عشر و الابرام فى لیلة احدى و عشرین و الامضاء فى لیلة ثلاث و عشرین». (وسائل‌الشیعه، ج٧، ص٢۵٩)
امام صادق علیه‌السلام فرمود: برآورد اعمال در شب نوزدهم انجام مى‌گیرد و تصویب آن در شب بیست‌ویکم و تنفیذ آن در شب بیست‌وسوم.