درس سی و دوم پیرامون امر به معروف و نهی از منکر آخرین مبحث از کتاب درسنامه نهج البلاغه می باشد که در آن قسمتهایی از حکمت 252 که معروف به حکمت فلسفه های احکام می باشد ، و دیگر گوهرهای کلام حضرت امیر بیان گردیده است:


برای دانلود کردن اینجا کلیک کنید.

.... بهترین مرکب و زاد و توشه ای که انسان را به مقصد می رساند تقوا است ، تقوا مرکبی است راهوار و مطیع و زاد و توشه ای است پر ارزش!
عوامل ایجاد تقوا عبارتند از :
1. معرفت = هر چه آگاهی انسان بیشتر شود تقوای بیشتری کسب می کند خصوصاً از جنبه معرفت الله
2. جنبه عمل = نتیجه بعضی اعمال ایجاد تقواست مثل روزه گرفتن ( عبادات انسان را به تقوا می رساند.)
3. تهذیب نفس و پرهیز از گناه = تمرین تقوا
تقوا با یک شب و دو شب به دست نمی آید نیاز به تمرین و تکرار دارد تا تقوا در درون انسان ایجاد شود ....


برای دانلود کردن اینجا کلیک کنید.

... استاد در تبیین آیات 12 الی 22 سوره ملک پیرامون آیه " هو الذی جعل الارض ذلولاً" به معنای واژه ذلول اشاره نمودند: ذلّ ، ذلّت و مذلّت یعنی رام ؛ ذلول در اصل به حیوانی گفته می شود که بر اثر پر کاری با ایجاد شیار در زمین یا آبیاری مزارع رام شده و به ذلّت افتاده است. ذلول صفت مشبهه است به معنای آرام و آماده برای زندگی ، در این آیه می فرماید: زمین برای شما ذلول است یعنی زمین تحت امر شماست دقیقاً مثل حیوانی که رام شده است .....


برای دانلود کردن اینجا کلیک کنید.

... یکی از دلایلی که ثواب زیارت عبد العظیم حسنی با ثواب زیارت سید الشهداء^{(علیه السلام)} برابر است این است که هر چند وقت یکبار افکار و عقایدش را به امام عصرش ( امام جواد و امام هادی ^{علیهما السلام} ) عرضه می نمود و از ایشان در این مورد تأیید می طلبید!! لذا انسان اول باید خودش را ارزیابی و نقد کند سپس .....
 

برای دانلود کردن اینجا کلیک کنید.

...با بررسی مو شکافانه حیات پیامبر اکرم^{( صلوات الله علیه)} و اهل بیت عترت مطهره ^{علیهم السلام} دریافت می کنید که هیچ موضوعی از نیازهای بشری و نیازهای اولاد آدم وجود ندارد مگر اینکه عالیترین نوع هدایت برای برون رفت از آن تنگناها و مشکلات از راه و روش اهل بیت پیغمبر و سنت و سیره رسول الله^{( صلوات الله علیهم)} برایش نتیجه ای پیدا می شود و تا ابد الآباد هم همینطور است. هیچ نیازی نیست که انسان در طول حیاتش به آن برخورد کند مگر اینکه هدایتش در زندگی پیامبر و عترت طاهره^{( صلوات الله علیهم)} به ظهور رسیده باشد. این ویژگی هم انحصاری ذوات مقدسه عترت طاهره است... همه طبقات مردم اعم از مسلمان و کافر، مؤمن و منافق ، زن و مرد و کودک لا جرم به آنها عرضه خواهند شد و همه از فیوضات آنها بهره مند خواهند شد . روایات هم به همین معنا دلالت دارند که ما بالاخره یک یوم الملاقاتی با این ذوات مقدسه خواهیم داشت ...


برای دانلود کردن اینجا کلیک کنید.

قال علی علیه السلام :
ما جالَسَ هذَاالقُرآنَ اَحَدٌ الّا قامَ عَنهُ بِزِیادَةٍ اَو نُقصانِ؛ زِیادَةٍ فی هُدًی اَو نُفصانِ مِن عَمًی .
هیچ کس با این قرآن همنشین نشد ، مگر آن که چون از نزد آن برخاست با فزونی و کاستی همراه بود؛ فزونی در هدایت، و کاستی ازکوردلی .

نهج البلاغه خطبه 176

تلاوت صفحه سیزدهم:

قطره ای از دریای بیکران کلام الهی:

آیه شماره 58  از سوره مبارکه مریم‏
أُوْلَئِکَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِم مِّنَ النَّبِیِّینَ مِن ذُرِّیَّةِ آدَمَ وَمِمَّنْ حَمَلْنَا مَعَ نُوحٍ وَمِن ذُرِّیَّةِ إِبْرَاهِیمَ وَإِسْرَائِیلَ وَمِمَّنْ هَدَیْنَا وَاجْتَبَیْنَا إِذَا تُتْلَى عَلَیْهِمْ آیَاتُ الرَّحْمَن خَرُّوا سُجَّدًا وَبُکِیًّا
ترجمه : آنان کسانى از پیامبران بودند که خداوند بر ایشان نعمت ارزانى داشت از فرزندان آدم بودند و از کسانى که همراه نوح [بر کشتى] سوار کردیم و از فرزندان ابراهیم و اسرائیل و از کسانى که [آنان را] هدایت نمودیم و برگزیدیم [و] هر گاه آیات [خداى] رحمان بر ایشان خوانده مى‏شد سجده ‏کنان و گریان به خاک مى ‏افتادند
تفسیر : هدف همه‏ ى انبیا یکى است. (خداوند پیامبران را در کنار هم قرار مى ‏دهد و همه را با یک وصف توصیف مى ‏کند) «اولئک الّذین انعم اللّه علیهم ...»
مُنعِم حقیقى، خداوند است. «انعم اللّه علیهم»
والدین و نیاکان، از نظر وراثت در تربیت نسل مؤثّرند. «ذرّیةآدم... ذرّیة ابراهیم»
گرچه همه‏ ى انبیا از ذرّیه آدم هستند، ولى در نام بردن نوح و ابراهیم و اسرائیل (یعقوب)، از آنان تجلیل خاصّى شده است. «مع نوح و من ذرّیة ...»
گریه در سجده آن قدر ارزشمند است که خداوند از اهل آن تجلیل کرده است. «سجّداً و بکیّا»
گریه وزارى به درگاه الهى، نشانه‏ ى رشد، شناخت، توفیق و برگزیدگى است. «و ممنّ هدینا واجتبینا...»

قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
اِنَّ هذَا القُرآنَ مَأدَبَةُ اللهِ فَتَعَلَّموا مَأدَبَتَهُ مَا استَطَعتُم .
این قرآن ادبستان خداوند است پس تا آنجا که می توانید از این ادبستان بیاموزید.                    

                                                       مجمع البیان 1/16

تلاوت صفحه دوازدهم:

قطره ای از دریای بیکران کلام الهی:
آیه شماره 104  از سوره مبارکه آل عمران
وَلْتَکُن مِّنکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَأُوْلَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ
ترجمه : و باید از میان شما گروهى [مردم را] به نیکى دعوت کنند و به کار شایسته وادارند و از زشتى بازدارند و آنان همان رستگارانند
تفسیر : در جامعه اسلامى، باید گروهى بازرس و ناظر که مورد تأیید نظام هستند، بر رفتارهاى اجتماعى مردم نظارت داشته باشند. «ولتکن منکم امّة»
اصلاح جامعه و جلوگیرى از فساد، بدون قدرتِ منسجم و مسئول مشخّص امکان ندارد. «منکم امّة»
دعوت‏ کننده‏ ى به خیر ومعروف باید اسلام ‏شناس، مردم ‏شناس وشیوه‏ شناس باشد. لذا بعضى از امّت این وظیفه را به عهده دارند، نه همه آنها. «منکم‏امّة»
دعوت به خیر و امر به معروف و نهى از منکر، باید به صورت دائمى باشد، نه موسمى و موقّتى. «یدعون، یأمرون، ینهون»
امر به معروف، بر نهى از منکر مقدّم است. اگر راه معروف‏ ها باز شود، زمینه براى منکر کم مى ‏گردد. «یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر»
کسانى که براى رشد و اصلاح جامعه دل مى ‏سوزانند، رستگاران واقعى هستند وگوشه‏ گیرانِ بى ‏تفاوت را از این رستگارى سهمى نیست. «اولئک هم‏المفلحون»
فلاح و رستگارى، تنها در نجات و رهایى خود خلاصه نمى ‏شود، بلکه نجات و رشد دیگران نیز از شرایط فلاح است. «یأمرون، ینهون، اولئک هم المفلحون»

قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
اَهلُ القُرآنِ اَهلُ اللهِ وَخاصَّتُهُ .
اهل قرآن، اهل خدا و خاصان بارگاه اویند .                                                                           مجمع البیان 1/15
تلاوت صفحه یازدهم:

قطره ای از دریای بیکران کلام الهی:
وَقَدْ مَکَرُواْ مَکْرَهُمْ وَعِندَ اللّهِ مَکْرُهُمْ وَإِن کَانَ مَکْرُهُمْ لِتَزُولَ مِنْهُ الْجِبَالُ
ترجمه : و به یقین آنان نیرنگ خود را به کار بردند و [جزاى] مکرشان با خداست هر چند از مکرشان کوه ها از جاى کنده مى ‏شد
تفسیر : ستمگران هرچند صاحب قدرت و قوت باشند اما سرانجام مخذول خداوند خواهند شد. «عنداللَّه مکرهم»

قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
اَشرافُ اُمَّتی حَمَلةُ القُرآنِ .
شریفان امت من حاملان قرآنند .                                                                              خصال صدوق 1/7
تلاوت صفحه دهم:

قطره ای از دریای بیکران کلام الهی:
آیه شماره 113  از سوره مبارکه بقره
وَقَالَتِ الْیَهُودُ لَیْسَتِ النَّصَارَى عَلَىَ شَیْءٍ وَقَالَتِ النَّصَارَى لَیْسَتِ الْیَهُودُ عَلَى شَیْءٍ وَهُمْ یَتْلُونَ الْکِتَابَ کَذَلِکَ قَالَ الَّذِینَ لاَ یَعْلَمُونَ مِثْلَ قَوْلِهِمْ فَاللّهُ یَحْکُمُ بَیْنَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فِیمَا کَانُواْ فِیهِ یَخْتَلِفُونَ
ترجمه : و یهودیان گفتند ترسایان بر حق نیستند و ترسایان گفتند یهودیان بر حق نیستند با آنکه آنان کتاب [آسمانى] را مى خوانند افراد نادان نیز [سخنى] همانند گفته ایشان گفتند پس خداوند روز رستاخیز در آنچه با هم اختلاف مى‏ کردند میان آنان داورى خواهد کرد
تفسیر : تعصّب بى ‏جا و انحصارطلبى بى‏ دلیل، ممنوع است. تحقیر و نادیده گرفتن دیگران، نشانه ‏ى استبداد و خود محورى است. «لیست النصارى على شى‏ء... لیست الیهود على شى‏ء»
اگر تعصّب و خودخواهى باشد، علم هم نمى ‏تواند هدایت کند. اهل کتاب قادر به تلاوت آن بودند ولى به خاطر داشتن روحیّه ‏ى انحصارطلبى تلاوت‏ها کارساز نبود. «وهم یتلون الکتاب»
در فضاى آمیخته به تعصّب، عالم و جاهل همانند هم فکر مى‏ کنند. مشرکان جاهل همان حرفى را مى ‏زدند که تلاوت کنندگان تورات و انجیل مى ‏گفتند. «کذلک قال الذین لا یعلمون»

قال علی علیه السلام :
اِنَّ القُرآنَ ظاهِرُهُ اَنیقٌ وَ باطِنُهُ عَمیقٌ .
ظاهر قرآن شگفت انگیز و زیبا و باطنش ژرف و عمیق است .                
                                                                   اصول کافی 2/599
تلاوت صفحه نهم:

قطره ای از دریای بیکران کلام الهی:
آیه شماره 220  از سوره مبارکه بقره
فِی الدُّنْیَا وَالآخِرَةِ وَیَسْأَلُونَکَ عَنِ الْیَتَامَى قُلْ إِصْلاَحٌ لَّهُمْ خَیْرٌ وَإِنْ تُخَالِطُوهُمْ فَإِخْوَانُکُمْ وَاللّهُ یَعْلَمُ الْمُفْسِدَ مِنَ الْمُصْلِحِ وَلَوْ شَاء اللّهُ لأعْنَتَکُمْ إِنَّ اللّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ
ترجمه : درباره دنیا و آخرت. و در باره یتیمان از تو مى‏ پرسند بگو به صلاح آنان کار کردن بهتر است و اگر با آنان همزیستى کنید برادران [دینى] شما هستند و خدا تباهکار را از درستکار بازمى ‏شناسد و اگر خدا مى ‏خواست [در این باره] شما را به دشوارى مى ‏انداخت آرى خداوند توانا و حکیم است
تفسیر : دنیا وآخرت را سطحى ننگرید و در آن فکر کنید. «یتفکّرون فى الدنیا و الاخرة»
رها کردن کار یتیمان، مصلحت نیست، بلکه به نیّت خیر و با چشم برادرى معاشرت نمودن با آنان مصلحت است. «قل اصلاح لهم خیر»
هرگونه اصلاح در وضعیّت یتیمان، ارزش است. کلمه «اصلاح» به صورت مطلق آمده تا شامل همه‏ ى اصلاحات اعمّ از اصلاح مالى، علمى، عملى، تربیتى و دینى بشود. «اصلاح لهم خیر»
یتیمان، نه برده و نه فرزند ما هستند، بلکه برادر کوچک ما و جزء خود ما هستند. «فاخوانکم»
نه افراط و نه تفریط، نه به نام اصلاح، اموال ایتام را بخورید و نه از ترس فساد، آنان را رها کنید که خداوند مصلح و مفسد را مى‏ شناسد. «واللّه یعلم المفسد من المصلح»
اگر بدانیم خداوند افکار ونیات ما را مى ‏داند، فساد و خلاف نمى‏ کنیم. «واللّه یعلم المفسد»
تکلیفِ فوق طاقت در اسلام نیست. «لو شاء اللّه لاعنتکم»
آسان‏ گیرى دستورات، کارى حکیمانه است. «لو شاء اللّه لاعنتکم انّ اللّه عزیز حکیم»